J. O. Entzinger - Homepage

Updates over het leven in Tokyo/Japan
na de zware aardbeving in Japan
van Vrijdag 11 Maart 2011

Alle verhalen en mededelingen op deze blog zijn persoonlijk en mijn eigen interpretatie van de informatie die ik net als iedereen via de media en door mijn eigen waarnemingen op straat en op kantoor binnen krijg. Ik pretendeer geen specialist te zijn op het gebied van aardbevingen, kernenergie, straling, etc. Ieder's beslissingen zijn voor zijn/haar eigen verantwoordelijkheid.

Oproep m.b.t. het hergebruik of citeren van de text of informatie op deze blog

Ik wil iedereen vragen er voorzichtig mee te zijn dat er NIET het beeld ontstaat dat "Wetenschappers aan de Universiteit Tokyo zeggen dat...", maar dat het duidelijk is dat het echt om persoonlijke ervaringen en indrukken gaat. Verschillende media hebben inmiddels mijn blog gevonden en voordat ik het weet komen er verhalen in de internationale media. Dan moeten we even zeker zijn dat ik de echte autoriteiten (wetenschappers van de UTokyo) niet voor de voeten ga lopen. Vandaar.

Daarom aub geen ketting-mails naar grote groepen mensen, en duidelijkheid over het persoonlijke aspect van mijn blog bij eventuele publicatie. Neem a.u.b. ook een hyperlink naar deze pagina op als je informatie overneemt of uit mijn texten citeert.

Newest: [Sat 02 April 2011, evening] Twentieth update to friends (in Dutch)
Archive:

[Fri 11 March]	[Sat 12 March]	[Sat 12 March]	[Sun 13 March]
[Mon 14 March]	[Tue 15 March]	[Tue 15 March]	[Tue 15 March]
[Wed 16 March]	[Thu 17 March]	[Fri 18 March]	[Sat 19 March]
[Sun 20 March]	[Mon 21 March]	[Tue 22 March]	[Wed 23 March]
[Thu 24 March]	[Fri 25 March]	[Sat 26 March]	[Sun 27 March]
[Sat 02 April]

Eerste e-mail update (Vrijdag 11 Maart 2011, 23:25)

Hallo allemaal
Jullie hebben wellicht op het nieuws gehoord over de hevige aardbeving hier in Japan, vandaar even deze update.

Alles is goed hier in Tokyo. De beelden op TV van de tsunami en ingestorte huizen zijn vooral van de omgeving van Sendai, krap 500km ten noorden van Tokyo. Het heeft hier wel flink geschud (heen en weer, toen in rondjes, toen op en neer) en het is eigenlijk de hele middag en avond licht blijven wiebelen met af en toe een meer serieuze naschok. 2 dagen geleden werden we trouwens ook al even wakker geschud, maar dat was lang zo hevig niet. Al met al valt het niet te voorspellen, of in ieder geval niet meer dan 10 of 20 seconden van tevoren.

Het gebouw waar ik nu werk is pas een paar jaar oud, dus dat is een goed teken voor de aardbevings-bestendigheid. Door het hele gebouw is er her en der wat verf van de muren gespat, en ze hebben voor de rest van de dag de liften uigezet (sinds de aardbeving vanmiddag dus). Ik werk op de 9e verdieping en ons gebouw is een nieuwbouw dat boven een oud gebouw "zweeft" (zie bijgevoegde foto). Het staat op een paar dikke metalen palen. Dat betekent dat het hele gebouw heel flexibel staat ten opzichte van de grond, wat dus enorm schudden tot gevolg heeft (laag frequent vanwege de grote massa en lage stijfheid), maar daardoor ook vrij weinig spanningen in het gebouw veroorzaakt. Al met al ben ik denk ik liever op de 9e verdieping dan op de 3e (in het oude deel van het gebouw), hoewel de meeste niet-ingenieurs rondom mij daar anders over denken.

Engineering Building 2 on the Hongo Campus of The University of Tokyo. My office is on the 9th floor.

Treinen rijden de hele avond niet meer en de straten staan hier vol met autos (vooral omdat mensen niet bedenken dat ze beter de kruising niet op kunnen rijden als er geen plaats is aan de overkant en dus het kruisende verkeer blokkeren). Veel mensen zijn ook lopend onderweg naar huis. Ik heb nog nooit zoveel mensen in zo'n vlotte pas (maar niet rennend) door zien lopen langs vrijwel alle doorgaande wegen.

O, het schudt weer even ... alles ok

Eigenlijk heerst er best een goede sfeer. Een situatie als deze verbroedert natuurlijk ook. Een restaurant zette snoepjes langs de weg (gratis) voor voorbijgangers en het restaurant waar we normaal vaak gaan eten zou eigenlijk gesloten zijn voor een feestje, maar ze hadden besloten maar gewoon open te gaan en bleven langer open dan normaal.

Ik woon op fiets-afstand van de universiteit, dus geen probleem, maar anderen wonen verder weg en blijven vandaag maar in het lab/kantoor slapen. Thuis was het een enorme bende, maar dat was het ook toen ik vanochtend wegging... Er waren wat bakblikken en beslagkommen gevallen, een leeg theebusje, en 2 plantjes uit de vensterbank.

Ik probeer nu wat dingen van het Japanse nieuws op te pikken. Het schijnt dat er 200-300 doden zijn gevallen, vooral in de Miyagi provincie (rond Sendai) in de provincie Tokyo slechts 3. Er schijnen hier in Tokyo een paar brandjes te zijn, vooral rond de baai (haven, industrie) waar de grond veel slapper is, hetgeen de beving schijnt te versterken. In Chiba, net aan de andere kant van de Tokyo baai staat een olie raffinaderij of opslag ofzo in brand. Ik heb ook gehoord dat kerncentrales voor de veiligheid stilgelegd zijn en er zou ergens een koelwater probleem zijn. In Fukushima (op 1/3 van Sendai naar Tokyo) zijn mensen in de buurt van een kernreactor geevacueerd naar het schijnt, maar slechts in een 3km straal, in in een 6km straal zijn ze gewaarschuwd, dus dat stelt niet zo heel veel voor geloof ik.

Alles lijkt goed hier hoewel het zo nu en dan nog een beetje schudt. Je weet nooit wat er komen gaat natuurlijk, maar in NL kan de dijk ook maar zo breken.... Ik hoop vannacht rustig te slapen.

Hopelijk tot snel
groeten
Jorg

Tweede e-mail update (Zaterdag 12 Maart 2011, 23:19)

Hallo allemaal,

Het was een interessante dag, waarbij ik aan de Japanse TV gekluisterd heb gezeten en heb geprobeerd er zoveel mogelijk van te begrijpen (dat viel nog niet altijd mee).

Afgelopen nacht ben ik een paar keer letterlijk wakkergeschud door de naschokken en blijkbaar ook een aardbeving in de buurt van Nagano. Gelukkig was het weekend dus ik heb lekker rustig aan gedaan.

Gisteravond merkte ik al dat ik geen warm water had, maar toen bedacht ik me dat ik eens ergens gelezen had dat de gasmeters hier een aardbevings-beveiliging hebben. Vanochtend dus maar eens uitgezocht hoe dat zat en vrij snel gevonden dat de gasmeter (die buiten, beneden aan de trap zit) een reset-knop heeft. De knop ingedrukt, en mijn gasstel deed het weer, maar nog geen heet water, hoewel de geiser wel aansloeg... toen deed ook mijn gasstel het niet meer.

Weer naar de gasmeter gegaan, bleek er een plastic label met een gebruiksaanwijzing aan te hangen! Resetknop indrukken, dan gaat het rode lampje branden, dan knop loslaten, dan 3 min wachten (aha!) en als het lampje dan stopt met knipperen kan je het gas gebruiken. Kennelijk is het systeem dus zo slim dat het in 3 minuten kijkt of er ergens een gaslek zit, en dat ie de boel weer meteen afsluit als ie een gas-stroom registreert. Briljant!

Uiteindelijk lekker gedoucht.

Nog een hoop naschokken gehad vanochtend, en ook nu net nog een waarschuwing via de TV en wat gewiebel. Het vervelende is dat je een beetje zeebenen krijgt en dat je op den duur echt niet meer weet of je huis schudt of dat jij schudt... (net als dat je aan wal komt na een tijd op een boot gezeten te hebben). Gisteren in mijn zachtjes en soms niet zo zachtjes wiegende kantoor was dat helemaal erg, en had iedereen daar ook last van. Erg "annoying".

Tijdens het douchen ook het gevoel dat het af en toe schudde, maar geen duidelijke referenties in mijn badkamertje, dus misschien was ik wel gewoon paranoide.

Verder is het stressvol als er net naschok opkomt wanneer je naar de WC gaat voor een grote boodschap, maar verder wen je er wel aan. Bij elke naschok weer in de stress schieten helpt ook niet echt. Als je er zoveel voor je kiezen krijgt stomp je wel een beetje af. De meesten zijn ook zo over en schudden alleen een beetje heen en weer. Niet zoals de grote die heen en weer, toen in rondjes, en toen op en neer schudde, en met zon hevigheid dat niet gewoon door de kamer kon lopen.

Nou, alweer een heel verhaal getypt over alles voor mijn ontbijt...

Verschillende mails en berichtjes met steunbetuigingen gekregen (waarvoor dank) en toen het nieuws maar eens aangezet en het online nieuws een beetje gaan lezen.

Het grote nieuws vandaag was de kernreactor in Fukushima, 250km ten noorden van Tokyo. De reactor was automatisch stilgelegd tijdens de aardbeving, maar het duurt een paar dagen voordat de kern volledig afgekoeld is. De pompen die moeten zorgen voor voldoende vers koelwater waren door de tsunami een uur na de beving onbruikbaar geworden, dus de kern warmde langzaam op.

De radioactieve brandstof staven (4m lang) staan normaal onder water, dat voor koeling zorgt door te verdampen (en normaal een stoomturbine aandrijft voor electiciteitsopwekking). De damp hoopte nu op en zorgde voor een gevaarlijk hoge druk in de reactor. Er zijn pompen van brandweerwagens en van het leger ingezet om koelwater in de reactorkern te pompen, maar het waterniveau bleef dalen. Uiteindelijk is een deel van de splijtstof staven boven het waterniveau uitgekomen en waarschijnlijk door hun eigen warmte gesmolten.

De autoriteiten hebben besloten om een deel van de stoom uit de reactor vrij te laten. De stoom werd door een filter geleid wat 90-95% van de radioactiviteit tegen houd, maar licht radioactieve stoom is dus vrijgelaten in de atmosfeer. De wind zorgde ervoor dat dit voornamelijk over de stille oceaan uitgewaaid is (volgens plan). In de Nederlandse media werd gemeld dat "de reactor radioactief materiaal lekt", maar dat was dus geen lekkage door een ongeluk, maar een gecontroleerd proces om de druk op de reactor te verlagen.

Eerst hoorde ik berichten over stralingsniveaus van 1000x de normale waarde, maar dat gold voor de centrale controle kamer in de reactor. Buiten aan de poort was de straling 7~8x zo hoog als normaal. Het evacuatiegebied van 3km werd uitgebreid naar 10km en later naar 20km. Het grootste deel van de dag was het voor mij enigszins onduidelijk hoe alles in elkaar stak, en in welke gebieden de aanwijzingen "binnen blijven, sluit deuren en ramen" etc eigenlijk golden. Tokyo kwam nauwelijks in het nieuws, behalve met constante mededelingen in de "lichtkrant" onderin beeld dat allerlei trein lijnen weer hun normale dienstregelingen oppikten in de loop van de dag. Dat was een geruststellend teken in ieder geval.

Om 15:30 werd een stralingsniveau van 1015 micro Sievert per uur (μSv/h) gemeld, wat gelijk schijnt te zijn aan de totale straling die we normaal in een heel jaar voor onze kiezen krijgen door kosmische straling etc. Dat was even schrikken dus. Vooral omdat er een paar minuten later een gas ontploffing bij de reactor was (4 werknemers gewond) en een hele hoop ongedefinieerde witte rook/damp/? Anderhalf uur later bleek dat ook de muren en het plafond van het reactorgebouw verdwenen waren. Dit was een spannende periode, omdat nieuwe informatie uitbleef en de experts op TV ook niet wisten wat ze moesten zeggen.

Uiteindelijk was er om 20.30 hier een persconferentie met opbeurende woorden van de minister president, die niets te melden had behalve dat ie veel had gezien en veel mensen had gesproken, en dat iedereen de komende uren en dagen zijn stinkende best moest doen. Daarna kwam de manager van het electriciteitsbedrijf dat de kerncentrale exploiteert. Hij had een interessant verhaal met veel nieuwe informatie, diepgaand en dus vrijwel onbegrijpelijk voor mij. Samen met de nabeschouwing van zijn verhaal heb ik wel de belangrijke info eruit kunnen halen geloof ik:

Het eigenlijke reactorgebouw dat gemaakt is van dik staal en beton is onbeschadigd gebleven (De buitenmuren van het reactorgebouw beschermen alleen tegen de regen en vogelpoep enzo)
De straling was na de explosie lager dan de 1015 μSv/h ervoor, eerst gedaald naar 800nogwat en uiteindelijk 70μSv/h
Ze pompen water in de kern (hetgeen nog 5 uur zou duren om um op te vullen) maar inmiddels ook in de ruimte om de reactorkern heen (hetgeen nog 10 dagen zou duren om vol te pompen)
Volgens verschillende analyses zijn de risico's inmiddels minimaal
De luchtmacht vliegt een super-pomp in om te helpen met koelwater pompen

Hoewel het nu net weer eventjes een beetje schudde is het vrij rustig inmiddels en met de reactor lijkt het ook in orde nu. Alle TV kanalen zijn weer bezig met herhalingen, beelden van de ravage, interviews met evacuees etc etc. Niets of nauwelijks iets meer over de reactor. Al met al denk ik dat ik vannacht rustig kan slapen, al weet je natuurlijk nooit wat er nog komen gaat...

Ik verwacht geen grote ontwikkelingen meer, dus wellicht geen volgende aardbevings-update meer, maar als er wat interessants gebeurt laat ik het natuurlijk weten.

Dank voor alle steunbetuigingen en jullie medeleven voor de TV aldaar.

Groeten
Jorg

Email update to friends in English (Saturday 12 March 2011, 23:19)

It was an interesting day, watching the Japanese news all day and trying to pick up as many words as I could.

This morning there was the news that a nuclear reactor in Fukushima (250km north of Tokyo) had trouble with overheating and over pressure. The reactors shut down automatically after the earthquake yesterday, but it takes a few days for the core to cool down. The pumps that should have taken care of providing enough cooling water were damaged by the large tsunami that struck the area. The water in the core slowly vaporized, leading to high pressure levels, and low water levels in the core. Finally the water level dropped below the top of the fuel rods (even half of the rods was above the water in the late afternoon), meaning that they melt under their own heat. To relieve the pressure, they decided to let vapor out in a controlled way. It was filtered, but the filters normally take out only 90~95% of the radioactivity. This controlled release of low-contaminated vapor was in the Dutch news as "the reactor leaks nuclear material", which sounds like it is uncontrolled and much more severe than the actual case. The wind was favorable, blowing the vapor over the ocean and later to the north, Away from Tokyo (which is stil very far away anyway).

In the beginning radiation levels of 1000x normal were mentioned, but this related to levels in the central control room of the reactor. Outside, at the gate of the plant, the levels were 7~8x higher than normal. Later the level rose to 1015 micro Sievert/hour, which is equivalent to the amount we normally receive in 1 whole year from natural sources (rays from space etc.).

Then at 15:36 there was an explosion and the outer walls of the reactor were blown away. A lot of white unidentified smoke or vapor escaped. Together with the level of 1015 μSv/hour this was a bit scary situation, especially when they keep saying on TV that they are still waiting for info, and that also experts are not certain.

Finally at 20.30 there was a press conference. Only the outer walls protecting the reactor building from rain, bird shit etc. was blown away, the steel and concrete inner structure was undamaged. The value of 1015μSv/h measured just before the explosion dropped quickly after to 800μSv and a little later even 70μSv/h. They are using fire trucks and military pumps to pump water into the reactor core, as well as into the outer housing all day, a bigger pump is currently being flown in by the airforce.

All together the various analyses indicate very low risk, so I think I can sleep nicely tonight.

And just now I write this, the TV goes "pring pring, pring pring - watch out, strong quake is coming ....", and 10sec later it shakes, but not too bad. Just like the aftershocks we had from time to time this morning. Luckily. Well, you never know what is coming here... I hope to speak you later

Sleep well
Jorg

Derde update (Zondag 13 Maart 2011)

Vandaag werd ik toch weer wakkergeschud. Het schokt wel duidelijk minder en over het algemeen schokt het korter en minder hard, maar toch af en toe nog wel een keertje flink.

Het nieuws vandaag was dat kernreactor nummer 3 bij dezelfde centrale in Fukushima nu ook oververhit was en dat er weer licht verhoogde straling was gemeten. Al met al werd er weinig aandacht aan besteed, het leek minder ernstig dan de gebeurtenissen gisteren en "meer van hetzelfde". Op TV veel beelden van geevacueerde mensen, herhalingen van de tsunami beelden, helicopters die mensen van daken plukken, mensen die proberen contact met familie en vrienden te leggen etc. etc.

Ik hou de TV en een aantal websites in de gaten, waaronder die van de Nederlandse ambassade (en de Duitse en Britse), verschillende Japanse en internationale kranten, het meteorologish instituut (dat ook de aardbevingen analyseert), en de site van het electriciteitsbedrijf TEPCO dat ook de centrale in Fukushima exploiteert. De ambassade heeft geen speciale instructies, behalve voor de mensen die echt in het rampgebied van de tsunami zitten.

In Tokyo zijn er geen tsunamis, en bovendien zit ik op een heuvelrug en dus veilig hier. Natuurlijk zie ik ook de beelden op TV en hoor ik over de effecten die de golven van soms meer dan 10m hoog, en reikend tot soms 10km land inwaards hebben gehad. Het zijn onwerkelijke beelden van treinen die 20m naast het spoor liggen en veerponten bovenop gebouwen... Hoewel relatief dichtbij, voelt het toch hier ook nog ver van mijn bed.

Hier in Tokyo pikt iedereen het dagelijks leven weer op zo lijkt het. De treinen en metros rijden ook weer als normaal, op een aantal lijnen naar het noorden en oosten na. Het was heerlijk warm voorjaarsweer hier vandaag, dus ik ben maar op de fiets boodschappen gaan doen. In de supermarkt zijn toch hier in Tokyo ook veel lege schappen. Brood, rijst, en instant noodles zijn op. Ook ander bijna-kant-en-klaar eten zoals afbak pizzas, pakjes curry en vrijwel alle ingeblikte producten zijn uitverkocht. Ik moet er wel bij zeggen dat dit het beeld was bij een grote super (Seiyu in Sugamo) en dat kleinere supermarkten in de buurt nog wel redelijke voorraaden hadden, hoewel de rijst en instant noodles echt overal weg waren. Het raarste vond ik dat ook al het brood weg was, want het brood uit de supermarkt is hier niet te vreten. Ik ben naar de warme bakker in Ikebukuro gefietst en die had nog stapels heerlijk brood en was nog vrolijk aan het bakken. Behalve de lege schappen bij de grote super heb ik geen enkel gevolg van de aardbeving gezien of gevoeld. Geen gebroken ramen, scheuren, scheve palen (sowieso geen bomen hier ;-p ) en mensen waren gewoon vrolijk aan het shoppen.

Normaal ligt het hier vol met vlees in het schap links en brood (zoete broodjes) rechts. De gang in de rechter foto staat normaal vol met instant noodles, zowel links als rechts.

Het schap voor (ontbijt)granen links en voor ingeblikt voedsel rechts, en in de rechter foto een schap dat normaal tot het eind vol ligt met verschillende soorten rijst.

Het grootste punt is nu de kernreactoren. Zoals ik al zei was er vanaf vanochtend een nieuw probleem met de oververhitting van reactor nr. 3 in Fukushima. De echte risicos zijn echter een stuk lager dan ze lijken. De huidige stralings niveaus per uur schijnen 100x LAGER te zijn dan wat je voor je kiezen krijgt in een CT scan in het ziekenhuis, en dan moet je bovendien dus een uur lang voor de toegangspoort van het complex daar blijven staan. Ik zit er hier 250km vanaf. Her en der wordt een vergelijking met Tsjernobylgemaakt, maar die vergelijking gaat absoluut niet op. Tsjernobyl was een heel ander type reactor met koolstof voor koeling (dat in brand vloog) in plaats van water, zonder extra beschermende behuizing van een paar centimeter dik staal, en bovenal was dat een totaal ongecontroleerd process op full power, terwijl hier de centrale al automatisch uitgezet was tijdens de aardbeving, en nu alleen nog hoeft af te koelen (en dat duurt normaal een paar dagen). Het is meer vergelijkbaar met het TMI (= Three mile island) accident in Amerika, waar ze ook een gedeeltelijke meltdown hadden, maar waar ook in langdurige studies geen extra kanker-gevallen bij direct omwonenden geconstateerd konden worden.

Al met al ben ik blij dat ik destijds mijn stage in Belgie bij het nucleair research instituut gedaan heb. Dat geeft me een beetje meer achtergrond en gevoel voor situatie, en helpt ook om de Japanse uitleg op het nieuws hier iets beter te begrijpen, want zonder achtergrond info kom je er echt niet uit anders als je ook zoveel vocabulair mist. Ze pompen nu trouwens zeewater in reactor nummer 1 en 3, hetgeen betekent dat ze de reactoren afschrijven. De zouten in het zeewater tasten namelijk metalen componenten aan (zout bevordert roesten), en bovendien kan troep in het zeewater kleppen, ventielen en andere zaken verstoppen of beschadigen. Het opnieuw inspecteren en zorgen dat alles weer aan de strenge normen voldoet is daardoor praktisch onmogelijk. Ik heb ook ergens gelezen dat het eigenlijk de bedoeling was de centrale volgende maand met pensioen te sturen, maar ik weet niet of dat verhaal klopt.

Omdat ze nu minder electriciteit centrales actief hebben (vanwege inspecties na de aardbevingen) gaan ze af en toe in bepaalde gebieden de stroom afsluiten. Ook in Tokyo zullen ze electriciteit voor een paar uur per dag afsluiten de komende week, en wellicht tot het eind van de maand. Omdat het nu weekend is zijn er nog geen problemen, maar als het normale leven weer op gang komt morgenochtend verwachten ze 41GigaWatt nodig te hebben, terwijl ze maar 31GW kunnen leveren. Heel noordoost Japan is nu in 5 groepen verdeeld. De groepen zullen vanaf 6:20 tot 22:00, 1 voor 1 voor een periode van ongeveer 3 uur afgesloten worden van electriciteit. Bij het bepalen van de groepen is rekening gehouden met het beperken van de economische schade, daarom is het zakencentrum van Tokyo buiten de afsluitingen gehouden. Als ik het goed heb krijg ik in ieder geval de komende dagen zowel thuis als op de universiteit nog gewoon stroom.

Leuk detail: vanwege historische redenen heeft noord-oost Japan (incl. Tokyo) 50Hz wisselstroom uit het stopcontact, terwijl zuid en west Japan (Osaka, Kyoto en verder) 60Hz wisselstroom heeft. Daarom zijn de netten gescheiden en is het niet mogelijk om zo maar even de centrales in west Japan iets harder te laten draaien voor onze stroom hier. Hoewel conversie wel mogelijk schijnt te zijn, is dat niet op korte termijn en op grote schaal haalbaar volgens de autoriteiten. Alle Japanners schamen zich er nu suf om dat ze 2 systemen hebben in 1 land. Ik wist het, maar voor de meeste Japanners is het blijkbaar nieuw.

Morgen gaat het werk gewoon weer door. Ik had al even gemaild met collegas, maar de vergadering van morgen 10.15 gaat gewoon door, dus ik ga zo maar eens naar bed. Hopelijk schakelen ze hier toch de stroom uit voordat mijn wekker gaat...

groeten,
Jorg

Vierde update (Maandag 14 Maart 2011)

Werk:
-----
Ik ben vandaag weer "gewoon" aan het werk gegaan. Veel mensen konden niet naar kantoor komen vanwege het feit dat veel treinen buiten het centrum van Tokyo maar zeer beperkt rijden. Er zijn verschillende verhalen op TV van stations waar mensen uren in de rij staan te wachten om uberhaupt het perron op te komen. We hadden een rustige meeting vanochtend met slechts 4 mensen (normaal 8-10) en alle secretaresses waren afwezig (dus ik heb lekker koffie gezet voor "iedereen" en "alle" kopjes afgewassen). Verder vandaag ook niet veel gedaan, wat kleine dingetjes, maar het is hier sowieso relatief rustig omdat het winter-semester begin Feb. is afgelopen en het zomer-semester pas in April weer begint. Met collegas gepraat, nieuws een beetje gekeken, etc.

Vooralsnog lijkt het dat we hier geen problemen hebben of krijgen met het tijdelijk afsluiten van de electriciteit, en zeker de Universiteit Tokyo zullen ze tot een van de laatste momenten proberen draaiend te houden. De oproep om zuinig met energie om te gaan schijnt geholpen te hebben en ik geloof dat de electriciteit op minder plekken is afgesloten dan eerder gepland. Misschien heeft dit ook te maken met het feit dat er veel minder treinen rijden. In ieder geval lijkt men zich erg bewust van zijn/haar eigen verantwoordelijkheid in deze.

Het schijnt duidelijk rustiger en donkerder te zijn, ook in centraal Tokyo. Ze hebben bijvoorbeeld ook de verlichting van de Tokyo Tower uitgezet (wit met rood geschilderde eiffeltoren-kloon en "landmark" in tokyo) en lieten trots vanuit de helicopter zien hoe slecht ie te zien is nu. Wat mij betreft zetten ze dat ding voortaan elke nacht uit, dat geldt trouwens ook voor de verwarming of airconditioner in deze tussen-seizoenen. Dit beperkeen van het electriciteitsgebruik met blackouts in 5 blokken zou nog tot het eind van de maand duren, dus ik ben benieuwd of er iets van gewoonte in het gedrag van de mensen gaat sluipen en dat ze voortaan ook wat zuiniger met energie omspringen. Van een extra trui aantrekken of een raam open zetten hadden ze hier namelijk nog nooit gehoord lijkt het.

Mensen hier beginnen zich wel af te vragen of de overheid wel te vertrouwen is wat betreft de informatievoorziening. Vooral het feit dat de regeringswoordvoerder Meneer Edano zulke goeie persconferenties geeft wekt wantrouwen. Aan de andere kant, het voorkomen van chaos in Tokyo is natuurlijk ook een groot goed, zeker als er eigenlijk niet zo veel te vrezen is (waar het in mijn optimistische ingenieurs-ogen nog op lijkt).

Ik ben benieuwd hoe de zaken zich hier verder ontwikkelen.

In het nieuws vandaag:
----------------------
Ik weet niet wat het Nederlandse nieuws allemaal meldt. Als ik de volkskrant online lees zie ik incomplete en ongenuanceerde verhalen. De artikelen op de websites van BBC en CNN lijken beter (bijvoorbeeld deze), maar in ieder geval hier mijn versie:

Bij reactor 3 is een waterstof-explosie geweest, net als bij reactor 1 eerder (zaterdag). Ook bij reactor 3 is de binnen-muur in tact. Door de explosie bij reactor 3 is het koelwater-pomp systeem van reactor 2 uiteindelijk ook problemen gaan vertonen. Daar zijn ze vanmiddag dus ook maar zeewater gaan pompen, net als ze al deden bij reactor 1 en 3.

Vanmiddag is de pomp zonder brandstof komen te zitten. Het waterniveau is daardoor zo ver gedaald dat de splijtstof-staven vrijwel geheel boven water gekomen. Dat kan een gevaarlijke situatie opleveren omdat ze dan niet meer gekoeld worden en erg heet zijn. Als de staven smelten kan er ook radioactief gas in de reactor vrij komen (wat natuurlijk veel verveldender is dan een paar staven van vaste stof). Ook zou de hitte er bijvoorbeeld voor kunnen zorgen dat materialen in de omgeving ook gaan smelten op den duur (bijvoorbeeld de dingen die die staven netjes op hun plaats houden binnen de reactor). In het ergste geval zou dan de nog hete brandstof door de binnenste reactor-ketel heen kunnen smelten. Dan is er nog een grote buiten-ketel die gedeeltelijk met zeewater gevuld is en speciaal voor dit geval ontworpen is (dus om alle straling tegen te houden voor het geval een volledige meltdown plaatsvind). Volgens de berichten is deze ketel/omhuizing/"containment" nog in tact na de aardbeving. Voor zover ik weet is zelfs de buitenste muur van reactor 2 (die tegen de vogelpoep) nog in tact, omdat er volgens mij in reactor 2 (nog) geen explosie van waterstofgas heeft plaatsgevonden.

Vanaf 8 uur vanavond (12 uur smiddags in NL) doet de zee-koel-water pomp voor reactor 2 het weer, en ze hebben kunnen vaststellen dat het waterniveau weer stijgt. Rond half 9 was het waterniveau weer 40cm gestegen tot 3.3 meter beneden de top van de 4 meter lange staven (dus ze moeten nog even door blijven pompen, maar het gaat de goeie kant op). Om 22.00 was het waterniveau weer tot 2m gestegen (halverwege de staven dus). De druk in de reactor was wel toegenomen. Ik neem aan dat dit komt doordat meer water de hete staven omgeeft en zich dus meer stoom ontwikkelt daar. In zekere zin is dat dus een goed teken, de energie die nodig is om water in stoom om te zetten wordt immers onttrokken aan de hete splijtstof-staven, die daardoor afkoelen. Uiteraard mag de druk in de reactor niet te hoog oplopen, dus ze zullen weer stoom aflaten (door een filter, zodat aleen zeer lage hoeveelheden straling vrijkomen. Het gevaar voor een volledige meltdown lijkt dus geweken.

---
Update net na middernacht:
Het schijnt dat het afblazen van stoom niet goed lukt, omdat een uitlaatklep dichtgeslagen is. Daardoor is de druk in de reactor te hoog opgelopen en kunnen ze nu geen nieuw water meer in de reactor krijgen. Het waterniveau daalt weer. Persconferentie nu (net nu ik rustig wilde gaan slapen... )
... Blijft min of meer onduidelijk, maar er zijn meerdere kleppen dus ze zullen nu proberen andere kleppen open te zetten. De presentator op TV krijgt hier om de haverklap nieuwe papiertjes onder zijn neus gedrukt, vooral als ie over wil schakelen naar een ander onderwerp...
Ik ga toch maar slapen zo denk ik ...
---

Het hier schokt af en toe nog heel lichtjes. Vanochtend om 10 uur was er nog een behoorlijke beving van 6.2 op de schaal van Richter. Er werd al een nieuwe beving van rond de 7.0 voorspeld in de komende 3 dagen (inclusief vandaag), dus misschien was dat um. De beving vanochtend heeft gelukkig geen nieuwe tsunami veroorzaakt. Ik weet het niet zeker, maar volgens mij heeft die beving de waterstof explosie bij reactor 3 veroorzaakt en heeft die explosie het eerste uitvallen van de normale pomp van reactor 2 veroorzaakt (waarna ze dus zeewater zijn gaan pompen met een pomp die later zonder brandstof kwam te staan). Ik heb tijdens het werk maar af en toe wat nieuws gevolgd, maar dit is wat ik opmaak uit de berichten die ik nu hoor en lees.

Groeten,
Jorg

Vijfde update (Dinsdag 15 Maart 2011, ochtend)

Geen groot nieuws ofzo, maar nog een paar indrukken die door mijn hoofd speelden en die ik met jullie wilde delen voordat ik ze vergeet:

Ze lieten net beelden zien van plaatsen waar de stoplichten uit zijn vanwegen afsluiten electriciteit, het verkeer lijkt daar soepel en geordend door te rijden.

Ook vrijdagavond toen idereen tegelijk naar huis wilde en de treinen hier in het centrum niet reden was er met de drukte geen getoeter, geschreeuw of wat dan ook, hoewel veel mensen de kruising blokkeerden door de kruising op te rijden terwijl er aan de overkant geen plaats was. Omdat ik hier als echte Nederlander veel op de fiets door de stad ga, ken ik de doorgaande straten hier goed en heb ik een Japanse collega die altijd een paar stationnetjes met de trein gaat (lopend) naar huis geholpen. Al met al was dat een uurtje lopen, en toen een kwartiertje naar mijn huis fietsen. In al die tijd dus geen getoeter gehoord. Ik vraag me ah hoe dat in andere landen zou gaan.

Trouwens, ik heb nog nooit zo veel autos ingehaald op de fiets. Autos reden echt nauwelijks door. Hoewel de fiets hier wel vaker sneller is dan de auto in centraal Tokyo, zeker tijdens de spits, was dit echt absurd. De autos bleven veelal wel netjes in dezelfde rijstrook, dus ik kon er mooi tussendoor fietsen.

Gisteren op het werk hoorde ik dat behalve de rijst en instant-noodles ook de fietsen in heel Tokyo inmiddels uitverkocht waren, op een paar hele dure high-end modellen na. Ik kan het me goed voorstellen, want veel mensen hier hebben niet eens een auto omdat de trein en metro (normaal) veel handiger zijn en parkeerplaatsen in de binnenstad een fortuin kosten. Vrijdagavond reden dee treinen dus niet en stonden de straten vol met autos. Lopen was voor de meeste mensen de snelste manier om thuis te komen. Ik heb verhalen gehoord van mensen die meer dan 10uur gelopen hebben. Ook de echtgenoot van een collega schijnt 15 uur gelopen te hebben van Tsukuba naar Ochanomizu.

Ik vond trouwens nog een verhelderende animatie op de site van de BBC over het smelten van de splijtstof-staven en hoe de zirkonium behuizing waar die staven in zitten smelten, waardoor ze reageren met de stoom (die normaal ook in de reactor zit), waarbij waterstofgas geproduceerd wordt, wat uiteindelijk met zuurstof in contact komt en explodeert. Voor geinteresseerden, in mijn stageverslag heb ik destijds een introductie opgenomen over het kern-splijtings proces, de controle-staven. Dat verduidelijkt wellicht ook waarom ze boron in het koel-(zee)-water mengen. Je kan de pdf van het rapport downloaden via deze link of het menu links, onder "publicaties", "Internship", en dan het report (in het Engels)

Ik weet het niet precies, maar het schijnt dat ongeveer de helft van de staven gesmolten is in reactor 2. Voor de pport van het complex is heel kort een relatief hoog stralingsniveau gemeten (maar gelijk aan een paar CT scans in het ziekenhuis), maar dat schijnt weer laag te zijn. Er is nu ook een waterstofgas explosie geweest bij reactor 2, en het is mij niet duidelijk of die de binnenbehuizing (2e schil) aangetast heeft of niet, ik lees online verschillende verhalen.

Ik ga nu douchen, ontbijten, en naar het werk.

Groet,
Jorg

Zesde update (Dinsdag 15 Maart 2011, middag)

De aardbeving zelf heeft hier in Tokyo weinig problemen veroorzaakt, zoals ik eerder meldde. Hier 2 fotos van standbeelden op de campus, maar dat is zo ongeveer het enige.

Sinds maandag bloeit trouwens de kersenbloesem hier op de campus, een fijn gevoel tussen alle stress. De boom hier op de campus is altijd een van de eerste bomen die bloeit, ik weet niet of het een speciaal soort is of dat ie gewoon op een gunstige beschutte plek staat. Japan gaat normaal altijd helemaal door het lint met het vieren van de kersenbloesem, dus ik ben benieuwd hoe dat zal gaan onder de huidige omstandigheden (ze vieren "hanami" = "bloemen kijken" door onder de bomen te picknicken en alcohol te drinken op blauwe plastic sheets). Toen we gingen lunchen zagen we tot onze grote verbazing papegaaien in de kersenboom zitten. Uiteindelijk vonden we er 4, maar mijn collegas merkten op dat mijn fel-groene jas mij ook deel van het geheel maakte, dus 5 in totaal ;-)

Tot zo ver dit luchtig intermezzo.

Er is nu een brand bij reactor 4, die uit stond voor onderhoudswerkzaamheden, en er zijn berichten dat er on-site stralings doses tot 400mSv/h gemeten zijn. Dat is enkele malen hoger dan veilig geacht wordt. Ook in Tokyo is nu verhoogde straling gemeten: 0.89 micro Sievert per hour (22x meer dan de normale achtergrondstraling). Toen Amerika jaren geleden nog kernproeven deed leidde dat enkele dagen later ook tot verhoogde straling in Tokyo, en vergeleken met die straling is de huidige 0.89μSv/h nog laag. Het blijft spannend, dus ik blijf nog wel even tv kijken voorlopig denk ik.

Groet,
Jorg

Zevende update (Dinsdag 15 Maart 2011, laat)

Nog even een kleine update.

Ik heb vandaag redelijk kunnen werken. Er waren veel herhalingen op TV en er waren wat anderen in mijn kantoor die veel beter Japans begrijpen en mij af en toe even updaten. De meeste mensen waren weer op kantoor vandaag en ik hoor verschillende verhalen van plaatsen waar de electriciteit niet afgesloten werd hoewel dat wel gepland was. Ik heb ook enkele splik-splinter-nieuwe fietsen in het fietsenhok zien staan trouwens ;-)

De brand bij Reactor 4 is sinds vanmiddag weer uit, maar er heeft daar wel een explosie plaats gevonden. Geen volledige explosie van het hele gebouw ofzo, maar een ringleiding (Suppression Pool) onder het binnenste reactorvat schijnt gesprongen te zijn. Verder begint men nu ook op de Japanse TV langzaam alle getallen in context te plaatsen.
-- pring pring - pring pring -- de TV maakt geluidjes om te vertellen dat er weer een aardbeving of tsunami aankomt. Aardbeving hier in de buurt. Kracht 6.2 op de schaal van richter, epicentrum net ten zuiden van Mt. Fuji. Geen Tsunami, geen problemen hier --
Ok, waar was ik gebleven? O ja, op TV leggen ze dus uit hoeveel micro sievert je voor kiezen krijgt als je een rontgen-foto van je longen laat maken (50μSv per keer), als je van Tokyo naar New York vliegt (100μSv per keer), of als je een CT scan van je hele lichaam laat maken (6900μSv per keer) in vergelijking met de straling die we vandaag op het hoogtepunt in Tokyo krijgen (0.89μSv per uur). Mijn conclusie: De vlucht Tokyo-New York duurt 12 uur, dus 100μSv per keer / 12 uur = 8.3μSv per uur, is 10x erger dan wat we vandaag in Tokyo hadden op het hoogtepunt. En daarna is de intensiteit weer snel afgenomen volgens de autoriteiten. Wat andere indicaties van stralings-doses hier op Wikipedia. Bijvoorbeeld van roken krijg je (behalve een hoop andere ongezonde troep) 1.5μSv/h binnen als je 1.5 pakje per dag rookt.

Op de website digitalglobe.com staat een aantal satelliet fotos van de kernreactoren in Fukushima en ook van de tsunami en aardbevings rampgebieden. Wellicht hebben jullie ook een aantal van deze fotos al in het nieuws langs zien komen.

Het lijkt erop dat de informatievoorziening van TEPCO (electriciteitsbedrijf) aan de Japanse overheid en ook van de overheid aan de media de afgelopen dagen steeds sneller en duidelijker is geworden. Ook de presentatie op TV verbetert steeds, van schetsen van een "typische kernreactor", via duidelijke illustraties en illustraties met transparante delen (waardoor het stijgen en dalen van de waterniveaus in de reactoren wordt weergegeven door een stuk blauw papier achter de illustratie op en neer te bewegen), tot volledige 3D computer animaties en 3D papieren modellen van de verschillende reactoren op het grondgebied van de centrale. Ik geloof ook dat de internationale berichtgeving sneller en duidelijker is geworden. Al doende leert men, zo blijkt maar weer.

Hier hou ik het maar bij voor vanavond. Als er interessant nieuws is zal ik morgen in de loop van de dag weer wat updates schrijven op de blog, als er niet zoveel ontwikkelingen zijn doe ik morgenavond even een round-up van de gebeurtenissen.

groeten,
Jorg

Achtste update (Woensdag 16 Maart 2011, laat)

Vandaag geen groot nieuws over Japan, maar over Nederland! De Stentor (regionale krant Zwolle e.o.) heeft zowel online als in de gedrukte versie aandacht aan mijn blog besteed. Als gevolg daarvan kreeg ik vandaag 2 mails van leraren van mijn middelbare school (Thorbecke SG) die na mijn vertrek daar nooit meer wat van me gehoord hadden (oeps, sorry) en het erg interessant vonden mijn verdere levenswandel en actuele verhalen te lezen. Het leukste was natuurlijk dat ze de moeite genomen hebben mij dat te laten weten, dank! Vandaag belde iemand van de Stentor voor een telefoon interview en ik heb gezellig 30min met hem gekletst over de situatie hier. Jullie zullen het wel lezen morgen. Ook vond ik een mail van de NOS in mijn mailbox, met de specifieke vraag wat ik van de berichtgeving door de Nederlandse Ambassade vond, omdat ze daar klachten over gehoorde hebben. Ik heb net een lange mail terug geschreven, dus die zullen ze vast niet in zijn geheel publiceren. Om mijn mening toch voor het nageslacht (en andere geinteresseerden) vast te leggen, hier de text:

Ik ben benieuwd wat voor commentaar jullie hebben ontvangen. Ik hoorde van familie in Nederland dat de ambassade Japanse informatie op de site zou zetten, maar volgens mij is alles gewoon in het Nederlands. Ze hebben wel een link naar de stralings-metingen die vrijgegeven zijn door de Japanse overheid, de namen van de prefecturen in die file zijn in het Japans, maar staan ook buiten de ambassade-website. Bovendien, ik denk dat de meeste mensen die hier langer dan een week zijn de kanji (Chinese karakters) voor Tokyo kennen en ook voor de prefectuur (provincie) waar ze wonen. Dat lijkt me dus het punt niet.

De Nederlandse ambassade is wellicht wel wat later (maar zie mijn commentaar later) met oproepen om de rampgebieden te vermijden als je er niets te zoeken hebt en eventuele oproepen tot repatriering zoals ander ambassades toe opgeroepen hebben (naar het schijnt, ik heb dit niet gecheckt). Ik denk echter niet dat dit een slechte zaak is, het is volgens mij gewoon een kwestie van een iets nuchterder blik op de zaken. Als je mijn blog gelezen heb zal je wellicht ook de zaken wat meer in perspectief zien dan de algemene weergave in de internationale media. Japan is veel groter dan Nederland. Als je vanuit het buitenland kijkt zie je "In Japan was een hevige aardbeving", "In Japan was een tsunami" en "In Japan staan er kernreactoren op ploffen" hetgeen sensationeel is, maar Tokyo is geen Sendai en ook geen Fukushima.

Wellicht is de ambassade drukker geweest met het opsporen van de nederlanders in het rampgebied, wat volgens mij ook zeker de prioriteit behoort te hebben.

Op de ambassade website staat trouwens dat nog 2 Nederlanders vermist worden, hoewel ik van familie in NL gehoord heb dat iedereen inmiddels al lang gevonden is. Ik weet niet of de ambassade site regelmatig geupdate wordt. Ook het feit dat de "urgent" oproep helemaal onderaan staat is een beetje raar, maar het is natuurlijk allemaal improvisatie nu.

Ik moet wel toegeven dat ik redelijk Japans spreek en het nieuws gedeeltelijk kan volgen. Ok ben ik op mijn werk op de Universiteit Tokyo onder de Japanners die redelijk Engels spreken, hetgeen mij helpt greep te houden op het nieuws. Voor families thuis die bij een Nederlands bedrijf werken en geen Japans spreken kan ik me voorstellen dat er relatief weinig informatie is, maar ik weet niet of het vertalen van het nieuws werkelijk een taak van de ambassade is.

Er is ook veel commentaar onder de Japanners over de informatievoorziening door TEPCO en de Japanse overheid, en het Internationale nieuws loopt vaak uren achter bij de actualiteit, en geeft niet duidelijk aan wat live is en wat herhalingen zijn (op TV bijvoorbeeld) en aanduidingen als "vanochtend" of "zondagmorgen" zijn soms in de Nederlandse tijd en soms in de Japanse tijd zonder dat dit aangegeven wordt. Het is daarom erg moeilijk uit te vinden welk nieuws oud is en welk nieuws werkelijk actueel.

Ik wil daarom de NOS en de kranten ook oproepen duidelijk te zijn over zaken als tijd (hoe laat, in welke tijdzone) en live nieuws, opgenomen nieuws, of herhaling. Als ik zeg "alles is weer in orde, de brand is geblust" en een uur later horen mijn familie en vrienden "het staat weer in brand", dan is het toch fijn als het duidelijk is hoe laat (in Japanse en/of Nederlandse) tijd dat was.

Ik hoop dat jullie me het artikel over de ambassade kunnen sturen, en natuurlijk ook dat jullie de ambassade om wederhoor vragen, want wellicht zijn er goede redenen voor de kennelijk als traag ervaren reactie van de ambassade.

Als je nog specifieke vragen hebt hoor ik dat ook graag.

Met vriendelijke groeten
Jorg Entzinger

Ik krijg trouwens veel steunbetuigingen of verontruste adviezen van vrienden en familie via de e-mail. Het spijt me dat ik niet de tijd heb om iedereen snel individueel te beantwoorden. Ik doe mijn best, en apprecieer jullie betrokkenheid zeer. Ik hoop ook een aantal vragen en ideeen uit de mails of chats hier op de blog te beantwoorden zodat iedereen het antwoord kan lezen.

Ik kreeg een paar keer de vraag over de lege schappen in de supermarkten. Zoals ik eerder schreef, het hangt er vanaf hoe laat je naar welke supermarkt gaat en wat je zoekt. Rijst is eigenlijk overal uitverkocht, net als Japanse curry saus mix, maar spaghetti en tomatenpuree zijn nog volop te koop. Groente fruit zijn ook geen probleem. Melk is uitverkocht, maar yoghurt is er volop. Vlees is vaak uitverkocht, maar salami en gerookt spek zijn er nog volop. Al met al zijn dus de niet typisch Japanse ingredienten nog behoorlijk aanwezig. De bakker heeft ook nog gewoon brood, maar de industrieel gebakken broden en broodjes in de super zijn op. Je moet het allemaal dus een beetje opzoeken.

Dan de vraag over het waarom. Er zijn verschillende redenen dat de schappen leeg zijn, waaronder

Mensen zagen het natuurlijk aankomen en zijn redelijk inkopen gaan doen. Ik heb absoluut geen chaos gezien in de super trouwens. Een collega vertelde ook "Er stonden nog 3 pakken melk en ik wou ze eigenlijk allemaal hebben, maar ik heb er toch maar 1 laten staan." Ik denk dat dat veel aangeeft over de manier waarop Japanners nu boodschappen doen. Ook zondag in de super zag ik geen mensen met afgeladen winkelwagens. De meeste mensen hadden gewoon een mandje met een paar items erin.
Doordat de schappen leeg raken, gaan mensen misschien twijfelen, en toch voor de zekerheid nog een beetje meer inslaan.
Tokyo is een grote en dicht bevolkte stad, die vertrouwt op een groot achterland. Voor de omgeving Tokyo is dat vooral het noord-oosten van Japan, dat nu dus getroffen is door de aardbeving en tsunami. Vooral de infrastructuur is verstoord, waardoor ook uit de niet of minder getroffen gebieden geen vlees, rijst etc. deze kant op kan komen. Hoewel in Tokyo nog wel gewoon autos en vrachtwagens rijden, rijden er veel minder treinen. Dat zou ook nog een probleem kunnen zijn voor de logistieke problemen.

Dan zag ik op de Nederlandse TV nog even een commentaar langskomen over mondkapjes. Het is natuurlijk belangrijk geen radioactieve stof (bijv. asdeeltjes) in te ademen, maar daar is nu helemaal geen sprake van, zeker in Tokyo niet. Voor de mondkapjes zijn ook een paar redenen:

Als een Japanner een lichte griep heeft, wil hij anderen niet aansteken en doet een mondkapje voor (dit heeft nog niet eens iets met de kippengriep of mexicaanse griep te maken, ook bij de gewone winter-verkoudheid is dit de gewoonte hier)
Als er griep heerst dragen Japanners liever een mondkapje de hele dag dan dat ze geinfecteerd raken
De belangrijkste reden is (op het moment) echter dat mensen geen pollen binnen willen krijgen. Het is namelijk hoogseizoen voor de pollen van de Japanse ceder, die enkele tientallen jaren geleden massaal aangeplant schijnt te zijn hier. Op TV hebben ze zelfs een speciaal item in het weerbericht met gekleurde mondkapjes (wit=ok, geel=matig, rood=slecht), of zoals op de website van de Yomiuri (krant).

Noot:Smog, zoals in veel Chinese steden een probleem schijnt te zijn, is geen probleem hier en dus geen reden voor het gebruik van mondkapjes hier.

Ik had nog even een snelle berekening gemaakt vanochtend, maar als ik van hier naar NL vlieg en terug krijg ik net zo veel (kosmische) radioactieve straling door me heen als dat ik 20 dagen hier zit met het hoogste stralingsniveau dat gisteren korte tijd in Tokyo gemeten is. Even ter relativering. Verder was er vanochtend weer een explosie en een brand, en was er kort en tijd dat de werknemers die hun best doen om de centrales te koelen moesten schuilen (ze zijn niet geevacueerd, maar hebben op het terrein van de centrale in een betonnen gebouw gezeten voor zover ik begrijp).

Ik ben vandaag erg druk geweest, dus heb weinig tijd gehad om het nieuws echt bij te houden. Het lijkt erop alsof er niet veel gebeurd is, of het lijkt erop dat er ieder geval niet zo veel informatie komt. Aan de andere kant, bij de zoveelste persconferentie, brand, verhoogde of verlaagde straling, naschok, ... stomp je toch ook af, hoe belangrijk het nieuws ook kan zijn. Er wordt gewoon te veen gehyped, waardoor je de echt belangrijke dingen op den duur misschien wel begint mis te lopen. Aan de andere kant, zoals gezegd, voordat het in in Tokyo echt serieus wordt moet er nog wel heel wat gebeuren.

Het Japanse nieuws meldt in de herhalingen sinds middernacht 4377 doden, krap 10000 vermisten, en 316519 vluchteling/geevacueerden. Ook zien we beelden van een geboorte, en een interview met een Pakistaan die curry gemaakt heeft voor de evacuees, en zich herinnert dat Japanners ook zo gehoplen hebben bij de aardbeving in Pakistan een paar jaar geleden. Desgevraagd zegt een schattig klein meisje "het is best wel scherp... maar wel lekker!".

Verder is het weerbericht hier beroerd. Het wordt erg koud en in de rampgebieden kan het sneeuwen. Hoewel men zich hier in Tokyo meer bezig lijkt te houden met het dagelijks leven en de nucleaire straling, maakt het weerbericht toch indruk. Het gebeuren in de rampgebieden en de problemen van de evacuees zijn wel veel op TV hier, maar er is weinig wat gewone Tokyo-er kan doen, dus in enige zin is het net als bij jullie in NL erg indrukwekkend, maar toch een beetje ver-van-mijn-bed verhaal. Toen ik vannacht echter het kantoor uit liep met mijn collega en we de kou voelden (zelfs in Tokyo) kwam het toch wel even erg dichtbij...

Ik ga proberen de slaap te vatten, maar ik ben de afgelopen dagen behoorlijk moe van alle ervaringen en inspanningen, dus dat zal wel lukken.

Groeten,
Jorg

Negende update (Donderdag 17 Maart 2011, laat)

Ik heb het idee dat de nieuwsvoorziening in Nederland ook zo langzamerhand soepel begint te lopen. Het zal wel af hangen van wanneer en waar je naar kijkt, maar ik zag meer en meer genuanceerde en gedetailleerde overzichten en artikelen online staan. Al met al is wellicht de behoefte aan mijn nieuws-mededelingen minder. Ik ben vandaag weer erg druk geweest en heb het nieuws pas weer gezien toen ik thuis kwam (rond 19.00 hier denk ik). Het lijkt dat er niet zo veel gebeurd is, behalve dat ze een aantal dingen min of meer gestabiliseerd lijken te hebben, wat natuurlijk goed nieuws is, hoewel je nooit weet wat er nog komen gaat.

Vandaag heeft de universiteit een praatje georganiseerd door een van de professoren van de opleiding "nuclear engineering". Het was (zoals aangekondigd) een algemene presentatie over "wat is straling", "hoe meten we straling", en "hoeveel straling heeft wat voor gezondheids effecten". Het ging niet in op de specifieke situatie die we vandaag de dag hebben. Eigenlijk bood het weinig nieuwe inzichten als je het nieuws en de nabeschouwingen door de experts op TV een beetje gevolgd had de afgelopen dagen. In principe wisten we alles dus al, maar het is wel fijn om dat nog een keer bevestigd te horen. -- Tot zo ver over dat praatje.

Ik kreeg de vraag waarom intercontinentale vluchten tot verhoogde stralings doses leiden. Voor zover ik weet komt dat doordat internationale vluchten op 10km hoogte in de atmosfeer vliegen. Er is dus een dikke lucht-laag MINDER om de kosmische straling tegen te houden. Dit lijkt in overeenstemming met de data op de website van de World Nuclear Association, waarin een onderscheid gemaakt wordt tussen "middle altitude routes" en de "New York-Tokyo Polar route", hoewel er andere factoren een rol kunnen spelen, zoals de geologische variaties (In Scandinavie schijnt de achtergrondstraling 3x hoger te zijn dan in Japan bijvoorbeeld). Ik geloof niet dat in deze berekening de security-checks op het vliegveld mee zijn gerekend. Ik heb ook niet uitgezocht of de normale check voor personen radioactieve straling gebruikt (maar ik geloof van niet) of hoe dat zit voor de nieuwe full-body-scanner.

Volgens de persconferentie van het electriciteitsbedrijf vanavond helpen nu ook het leger en de politie met het sproeien van water op de reactoren. Er zijn helikopters ingezet (nadat een missie eerder afgeblazen was) om water te droppen, maar een probleem was dat ze niet boven de reactor konden blijven hangen vanwege de verhoorde straling, waardoor een deel van het water verwaaide. Uit eindelijk schijnt er toch een behoorlijke hoeveelheid water in de reactor terecht gekomen is, hetgeen door de experts (commentatoren) op TV een success genoemd is. Er waren trouwens vandaag niet alleen problemen met de reactor kernen van de verschillende reactoren, maar ook met de veel minder beschermde baden waar oude splijtstof-staven opgeslagen liggen. De meeste staven schijnen al behoorlijk "leeg" te zijn, maar voor een van de baden was dat toch nog even een belangrijke ontwikkeling.

Er werd ook verteld dat men er inmiddels in geslaagd is een extra electriciteits leiding aan te leggen, door een aftakking te maken van een nabijgelegen hoogspanningsleiding. Het probleem is wel dat de pompen (voor water circulatie in de reactoren) eerder vol zeewater gestaan hebben en dus van binnen beschadigd of wellicht verstopt geraakt zijn (Als er zeewier en vissen in zitten heb je namelijk een sushi-machine in plaats van een koelwater-pomp ;-) ). Het zomaar beginnen met pompen is daarom onverstandig, omdat de pompen zichzelf stuk zouden kunnen draaien. Het aanleggen van de nieuwe stroomverbinding is dus goed nieuws, maar pas de eerste stap in een nieuw proces.

Ik zit hier trouwens inmiddels met een t-shirt, overhemd, trui, fleece en deken om te typen en met nauwelijks licht te typen, omdat er de afgelopen dagen een dringende oproep gedaan is electriciteits verbruik te beperken en ik dus de airconditioner/kachel ook maar niet aan zet (dus sorry voor spelfouten door koude vingers enzo). Er was nog sprake van dat zelfs in het centrum van Tokyo de electriciteit afgesloten zou worden, omdat door de kou vandaag veel mensen toch de kachel aangezet hebben en TEPCO niet aan de vraag naar electriciteit zou kunnen voldoen. Volgens het nieuws hoeven ze nu de stroom niet af te sluiten, omdat iedereen hard genoeg zijn best doet om electriciteit te sparen. Ze roepen natuurlijk wel op vooral zo door te gaan om te zorgen dat ze dat niet alsnog hoeven te doen.

Op kantoor zijn gisteren trouwens ruim de helft van de lampen tl-buizen uit het plafond gedraaid om electriciteit te besparen. Het was al eerder besloten om onderzoeks-experimenten en grote machines die veel stroom vragen stil te leggen. Onderzoekers en studenten worden opgeroepen in plaats daarvan eerst data-analyses uit te voeren, rapporten te schrijven etc. voor zover mogelijk. Sommige mensen zitten ook nog thuis omdat het OV nog gedeeltelijk plat ligt. Er bleek een hele waslijst vastgesteld te zijn door de universiteit over electriciteits-besparende maatregelen. Behalve lampen uit en web-, reken-, en dataservers zo veel mogelijk uit te schakelen werd ook bijvoorbeeld opgeroepen de helderheid van je monitor tot 50% te verlagen. Er was nog even een klein relletje over de vraag of we thee mochten serveren aan gasten die van buiten de universiteit komen (het minimum gebaar van gastvrijheid in Japan) en of we zelf een kopje koffie mochten zetten. In Japan gebruiken ze meestal een soort waterkoker die de hele dag 2L water rond het kookpunt houdt in plaats van de waterkokers die we in Nederland kennen. We hebben dus besloten dat ding wel uit te zetten, en gezamenlijk, 1 of maximaal 2x per dag een grote pot koffie te zetten voor het hele kantoor. Verder is er nog onduidelijkheid of we wel onze telefoons aan de oplader mogen leggen, omdat dat onder de "etc." van een bepaalde maatregel zou kunnen vallen, maar omdat dat de bereikbaarheid in geval van een calamiteit in gevaar zou kunnen brengen hebben we geloof ik besloten dat te gedogen. Een van de uitgangspunten die we als kantoor nu hebben gesteld is dat we de regels zo willen toepassen dat we ze voor langere tijd vol kunnen houden zonder gek te worden, omdat de beperkingen wellicht nog tot het eind van de maand duren. Als we elke dag de regels weer aan moeten passen is dat namelijk ook niet echt handig.

Het is mij ook ter oren gekomen dat een niet nader te noemen Nederlandse TV zender heeft gerapporteerd over een "exodus uit Tokyo". Ik heb hier nog helemaal geen tekenen gezien die daar op wijzen, maar aan de andere kant, als 113.604 mensen (zomaar even een willekeurig groot getal) hier weg gaan, wordt het wel goed druk op het station, maar het is nog maar 3 per 1000 mensen, dus dan merk je het ook niet zo in de stad natuurlijk. (De Tokyo-Chiba-Yokohama metropolitan area heeft ongeveer 30mln. inwoners.)

Verder wordt er gerapporteerd dat het onbemande vliegtuig van het Amerikaanse leger, de "Global Hawk" wordt ingezet om hoge kwaliteit luchtfotos te nemen van de Fukushima centrale zonder dat daarvoor mensen aan verhoogde straling bloodgesteld hoeven te worden. De Global Hawk was eerder al ingezet voor het observeren van de tsunami rampgebieden, volgens de Japanse media.

Tegenover de Dollar staat de Yen ook erg gunstig schijnt het, en sommige mensen die ik ken maken van de gelegenheid om goed Dollars in te slaan.

Om 21:36 en 21:55 zijn er hier nog 2 stevige naschokken geweest, allebei 5.8 op de schaal van Richter. Omdat ze relatief dicht bij Tokyo waren schokte het hier ook behoorlijk. Ik merkte dat de (online) NHK world service de waarschuwing pas begint nadat de schok al goed en wel over is, terwijl de Japanse NHK (op TV) altijd enkele seconden voor de schok begint met --pring-pring--. Bovendien doe de vertalers er lang over om mooie zinnen te formuleren over het feit dat er een urgente waarschuwing is dat euh.. euh.. er in de provincies... en euh... ... binnen een paar seconden een stevige schok aankomt. Lekker dan. Dat had ik al gevoeld dus. Bovendien ontbreekt be --pring-pring-- in de audio.

Tot zo ver voor vandaag,
Groeten,
Jorg

Tiende update (Vrijdag 18 Maart 2011, best laat)

Ik ben inmiddels behoorlijk moe, maar gelukkig hebben we hier een lang weekend nu (zaterdag/zondag/maandag). Ik hou het daarom bij een paar bewerkte versies van chats die ik vandaag had. Morgen overdag wellicht nog weer een update, even kijken hoe het loopt.

Ik heb gezien dat bijvoorbeeld Amerika haar burgers en militairen adviseert in ieder geval 80 km afstand te nemen. Er was een prof op TV die de reden daarachter uitlegde. De Japanse overheid doet dat ook als ze Japanners bij een ramp in het buitenland adviseren, begon hij. Het punt is dat het voor buitenlanders meestal moeilijker is te evacueren omdat ze vaak niet daarop geoefend hebben en vlak voor en tijdens de evacuatie moeite hebben om te begrijpen wat er gezegd wordt of waar ze heen gestuurd worden enzo. om dat in meer rust te kunnen uitleggen en de tijd te hebben om dat te regelen worden over het algemeen ruimere zones aangehouden. Ook de amerikaanse voorschriften voor het geval dat we nu hebben geeft een evacuatie-straal voor slechts 10 mijl = 16km aan volgens de prof op TV. Dat is dus zelfs nog minder dan de 20 die de Japanners aanhouden. Bovendien is het ook nog eens zo dat ze (andere regeringen, ambassades) niet aansprakelijk gesteld willen kunnen worden, hoewel dat in het TV interview niet gezegd werd.

Hier op NHK world hebben ze nu ook gewoon internationaal nieuws over Libie etc, terwijl ze de afgelopen dagen niet anders hebben laten zien dan Japan.

Met de electriciteit die ze proberen aan te leggen (naar de centrale in Fukushima) proberen ze niet alleen de pompen weer aan te sluiten, maar ook dat ze alle meet-instrumenten binnen in de reactor weer tot hun beschikking hebben. Er is wel een aantal analoge instrumenten in de controle kamer voor backup, maar die geven maar een beperkt beeld van wat zich binnen in de reactor afspeelt. Men vraagt zich ook af of sommige van die meters wellicht kapot zijn, en bovendien moet er dus iemand van tijd tot tijd de controlekamer van de centrale in om de meters af te lezen wat zo af en toe door de hoge straling onaanvaardbaar is.

Er is nog wantrouwen bij Japanners, maar ook in de Nederlandse media jegens de cijfers die de Japanse overheid openbaar maakt. Ik kan hier weinig anders over zeggen dan dat dit wantrouwen mij natuurlijk gedrag lijkt van "de samenleving". Hoewel de overheid wellicht voor het centrale-terrein en voor de geevacueerde gebieden valse informatie zou kunnen verspreiden mocht ze dat willen, daarbuiten zijn er veel particulieren en instanties die continu metingen doen en velen zetten die inmiddels ook door middel van een webcam online.

Elfde update (Zaterdag 19 Maart 2011, namiddag)

Zoals gezegd is de ambassade begonnen met het preventief uitdelen van jodiumpillen. Het was heerlijk weer vandaag, dus na even goed uitgeslapen te hebben ben ik op de fiets gestapt en dwars de stad door naar de ambassade gereden. Berichten in verschillende media over een "exodus" of dat Tokyo een spookstad zou zijn geworden zijn lariekoek. Overal lopen nog gewoon mensen op straat en mensen winkelen ook gewoon. Ook bij Tokyo centraal station is er aan de buitenkant in ieder geval niets te merken van buitengewone drukte ofzo (ik ben er alleen langs gefietst, niet binnen geweest). Ik heb op enkele plaatsen ook nog weer rijst aangeboden gezien, maar niet in de supermarkten. In het gebied ten zuiden van Tokyo CS en het keizerlijk paleis had ik eigenlijk nog niet zo vaak rondgefietst, en ik heb nog een paar interessante dingen gezien. Gewoon van die zaken in het dagelijks leven die net even raar zijn, maar de meeste mensen niet opvallen. Ik zal later fotos posten. Al met al heb ik erg genoten van de fietstocht en de rust die het me gaf om het gewone leven om me heen weer te zien zoals ik dat ken. Als je alleen mar TV kijkt of op kantoor zit mis je af en toe een beetje die reality-check.

Op de ambassade moest ik even een formuliertje invullen, toen heeft de dame daar heeft mijn paspoort gecheckt, checklist met instructies afgewerkt, en ik heb nu een doosje met 1 pil met 170mg werkzame stof gekregen (waarvan 100mg jodium ionen waar het eigenlijk om draait). Grapje: Volgens mij heb ik een nieuwe bijwerking ontdekt: het in huis hebben van dit geneesmiddel kan een kalmerende werking hebben. De sterkte van de bijwerking lijkt toe te nemen met het kwadraat van de afstand, en bijzonder sterk te zijn bij familie-leden ver weg die slechts verontrustende verhalen via de media horen. [einde grapje]. Ik heb toen nog een tijdje gezellig gepraat op de ambassade. Ze zitten daar 24 uur per dag (hetgeen sommige andere ambassades niet schijnen te doen), en er zit constant iemand de Japanse (en internationale media?) media te volgen zodat men constant op de hoogte is. Ik heb geen andere "klanten" gezien daar, alleen medewerkers. Ze hebben het momenteel relatief rustig omdat alle verontruste mensen inmiddels vertrokken zijn en er alleen nog nuchtere Nederlanders zitten hier. Ze hadden daar ook niet het gevoel dat we de pillen nodig zouden hebben, maar toch maar preventief uitdelen, want het kan ook nooit kwaad om ze in huis te hebben.

Verschillende benzinepompen in de stad zijn vandaag gesloten. Het op het papier staat "Tanken alleen voertuigen van hulpdiensten". Ik heb er onderweg trouwens nog wel 1 gezien die gewoon open was. Wel wat klanten, maar geen lange rijen autos ofzo.

Bij de ambassade was het schild van Nederland actueler dan ooit: "je maintiendrais". Bij de verschillende ministeries in het gebied daar stonden ook TV-wagens en lagen kabels op de stoep, zoals hier in de buurt van het ministerie van economische zaken, maar vooral bij (waar ik later achter kwam) het hoofdkantoor van TEPCO.

Typisch Tokyo: Je zou het niet zeggen maar dit is een tempel. Als je op de kaart ziet staan dat er een tempel zou moeten zijn en ze zijn toevallig de paarse gordijnen aan het wassen die dag zou je toch volledig verdwalen!

Verder hoorde ik gisteren op het nieuws hier dat de mensen die vanuit Tokyo naar Osaka vertrekken vooral vrouwen met jonge kinderen en buitenlanders zijn die gepusht worden door hun verontruste ouders in het buitenland. Een van de vrouwen zei dat ze naar Hiroshima ging, omdat dat haar veel veiliger leek. Ik vond dat wel een mooi statement. 60 jaar geleden zei men nog dat er rond Hiroshima en Nagasaki voor zeker 100 jaar niets meer zou groeien, en nu weten we niet beter of het is daar volkomen veilig. Het geeft mooi aan hoe groot het gat is tussen de beleving van het gevaar op het moment en het werkelijke gevaar dat er heerst. Ik ben 7 jaar geleden in Hiroshima geweest, en het klopt in zekere zin wel dat er niet veel groeit, maar dat is alleen maar omdat ze het helemaal volgebouwd hebben met grote betonnen torenflats. Het peace-park daar, onder het epicentrum van de kernbom-explosie, is echter wel degelijk een groene oase in de stad.

De man van de World Health Organization (WHO) heeft hier op het nieuws ook gemeld dat stralingsniveaus buiten de evacuatie zones toelaatbaar zijn en dat hij de onrust begrijpt maar het onnodig is voor landen om al hun onderdanen terug te halen. Regeringswoordvoerder Edano heeft net gemeld dat er verhoogde straling is gemeten in melk en spinazie uit het gebied, dus daar zitten ze in ieder geval bovenop. Indien noodzakelijk zullen ze transport-beperkingen opleggen. Ik geloof dat er momenteel al vergunningen nodig zijn om van de wegen in het rampgebied gebruik te mogen maken, om ze zorgen dat de hulpverleners niet voor de voeten gelopen worden.

Verder zijn ze nog druk bezig met het aanleggen van electriciteit naar de reactoren bij de centrale in Fukushima. Reactoren 5 en 6 schijnen inmiddels weer werkende koelsystemen te hebben. Een van de vragen is waarom er bij het aanleggen van de electriciteits voorziening gefocust wordt op Reactor 2, hoewel dat gebouw eigenlijk nauwelijks beschadigd is en Reactor 3 gevaarlijker lijkt. Het antwoord was dat, juist omdat het gebouw van reactor 2 niet beschadigd was, het vrijwel onmogelijk is om daar effectief te koelen zonder een werkend intern koelsysteem. Daarom zijn ze dus hard bezig eerst die reactor van electriciteit en werkende pompen te voorzien. Voor een aantal reactoren gebruiken ze dezelfde kabels die eerder gebruikt werden om de stroom UIT de centrale aan het net te voeden, om nu electriciteit vanuit het net aan de centrale te voeden. Tegelijk met deze electriciteits-werkzaamheden is inmiddels ook de brandweer van Tokyo daar gaan blussen met een aantal geavanceerde machines en bluswagens.

Ze laten hier nu ook beelden zien van de branden die in de eerste dagen na de tsunami in het rampgebied (van de tsunami, niet de kerncentrale) gewoed hebben. "De tsunami-branden zijn een onwaarschijnlijke combinatie van water, en vuur" zo begon het item, gevolgd door de vraag hoe het nou kan dat het water brandt. Het punt is dat veel autos en boten meegesleept zijn, en ook opslag-tanks voor olie en benzine. Daaruit is dus brandstof gelekt en in brand gevlogen. Onderweg, meegedragen op de golven, steken deze brandjes weer andere materialen aan.

Er was eerder nieuws dat er na zoveel dagen nog iemand in het rampgebied gevonden was. Dat bleek uiteindelijk om iemand te gaan die eerst gevlucht was en recentelijk terug naar zijn huis was gegaan om de een of andere reden en daar toen bewusteloos geraakt is. Het is dus wel degelijk goed dat de man gevonden was, maar geen "miraculeuze overleving" zoals eerder gedacht werd.

Dan nog even een mooi verhaal van gisteren. Toen ik naar de universiteit fietste zag ik bij elke boom langs de hoofd-straat 3 groene staven liggen. Precies bij elke boom, precies 3 staven, netjes naast elkaar. Dan begin je je toch af te vragen... wat is dat? Ik fietste, dus zag het niet goed, maar het leken kaarsen ofzo. Toen ik beter keek fakkels misschien? Omdat ze de straatverlichting uit doen om electriciteit te besparen misschien? Maar op een plek waar even geen bomen stonden, lag niets... Na de grote kruising lagen ze niet... Maar was de grond wel omgewoeld... ze hadden de staven ingegraven, soms kon je de bovenkant nog net zien. Ik terug gefietst: ik moest toch even een foto hebben natuurlijk! Toen merkte ik op dat 3 mannen aan het werk waren, om die staven te begraven. Inmiddels had ik al het idee bedacht dat het wel eens kunstmest zou kunnen zijn, omdat er behalve die bomen niets groeit en blaadjes altijd meteen weggeveegd worden hier, is er natuurlijk nauwelijks humus en dus niets "te eten" voor de bomen. Heb even een praatje met een van die mannen gemaakt en inderdaad, dat was het geval! Even leuk gekletst, hem succes gewenst, en rustig verder naar mijn werk gefietst.

Kunstmest staven klaar leggen, gat maken met een ijzeren staaf, kunstmest staven er in timmeren. Bij de volgende 2 bomen zijn ook mannetjes aan het werk.

Nog een paar interessante links:

Japan Probe, deze blog laat normaal de raarste kant van Japan zien, vooral veel videos uit TV shows, maar nu staan er verschillende interessante en kritische tegengeluiden over de gedramatiseerde berichtgeving in de internationale media.

"Why Fukushima-Daiichi won't be another Chernobyl" from the New Scientist, een technish verhaal over de verschillen
BBC artikel o.a. over de beleving versus de realiteit van de ontwikkelingen bij de kerncentrale (zelfde als in vorige update)

Wow, nog weer een flinke naschok opeens! Wellicht is het vooral omdat ik hier op kantoor zit en het gebouw dus behoorlijk schudt (nog even een paar bestanden backuppen). Maar het duurde wel relatief lang en schudde op en neer en heen en weer. Hij was 6.1 op de schaal van Richter volgens de TV nu. Ze hadden net gisternacht of vanochtend gemeld dat de sterke naschokken duidelijk minder aan het worden waren...

Ik weet niet of ik vannacht nog wat te melden heb (laten we hopen van niet ;-) ), maar ik ga nu naar huis en wat te eten koken. Voor het lange weekend staan er trouwens geen stroomonderbrekingen gepland, maar TEPCO houdt de vinger aan de pols en stelt ze in als het weer nodig blijkt. Voor mij maakt het waarschijnlijk toch niet uit, maar ik blijf sowieso mijn best doen stroom te besparen.

Groet
Jorg

P.S.: De meeste winkels waren al gesloten toen ik rond 20.00 naar huis kwam (normaal tot 22 of 23.00 open), maar de 100yen shop was nog open (24h). Hoewel er ook daar veel uitverkocht was, zelfs de meeste groeten, lagen er nog enorme stapels spinazie! 3x raden waarom...

Hier nog even de foto van de pil, met doosje en bijsluiter:

Twaalfde update (Zondag 20 Maart 2011, vroege middag)

Na het heerlijke weer gisteren is het gisteravond en vandaag ook aangenaam warm gebleven. Tegen de avond schijnt het hier te gaan regenen, dus ik ben net vast boodschappen wezen doen. Vooral wat verse groeten gekocht, en een nieuwe tandenborstel. Het goeie nieuws (wat jullie waarschijnlijk niet in de media te horen krijgen): in bijna alle winkels lijkt weer vanalles te koop hier in Tokyo. Er ligt overal weer rijst in de schappen, ook brood, instant-noodels, en flessen water liggen bijna overal weer in de supermarkten. Groente en vlees zijn eigelijk nooit een probleem geweest, op een paar specifieke supermarkten na. Alleen melk lijkt nog niet voorradig te zijn. Verder zijn er nog wel wat lege schappen hier en daar, maar van veel dingen is er wel weer 1 of 2 merken of varianten te krijgen, dus dat heeft voornamelijk nog met de logistiek te maken denk ik.

Op NHK 1 zenden ze nu weer dramas uit, en dan bedoel ik de dramas die ze normaal uitzenden, niet de dramas van de afgelopen week. Nu een of ander verhaal over een familie die een okonomiyaki restaurant heeft en waarvan de dochter ten huwelijk gevraagd lijkt te gaan worden door een vriend die ze inmiddels 4 maanden niet gezien heeft, terwijl ze rond deze tijd ook de zaak van haar ouders moet overnemen... Informatie over het aantal doden en vermisten en ander nieuws wordt wel continu in een balk bovenaan weergegeven. Ook was er nog een --pring-pring-- voor een aardbeving in de buurt van Fukushima (14:19 JST, 4.6 op de schaal van richter), vanochtend om half elf was er ook nog een van 5.7.

In het nieuws van 15.00 laten ze nu op NHK 1 allemaal beelden van de opvang van evacuees zien, bijvoorbeeld dat hulpverleners een locale specialiteit bereiden in een enorme pan en dat ze daarbij gasbranders gebruiken (om de pan te verwarmen) die normaal ingezet worden bij wegwerkzaamheden. Verder nieuws dat door het water spuiten op reactor 3 de druk weer is opgelopen en dat ze waarschijnlijk weer stoom moeten afblazen daar. Om 15.15 is het nieuws afgelopen en gaat de dramaserie weer verder. Op andere stations zijn paardenraces, andere dramaseries, een varietee-programma waar ze een Vietnamees in Japan bezoeken die een bedrijf heeft waar ze wereldbollen maken, TV-shopping, een (binnenlands) reisprogramma, etc. Vrijwel elke zender heeft een informatie balk in beeld met nieuws en/of verkeersinformatie over treinen en snelwegen.

Al met al lijkt dus het normale leven al weer aardig terug te keren, en ik denk dat ik de komende dagen weer duidelijk minder TV gaat kijken om te zorgen dat ik niet te veel afstomp door al die onzinnige programmas.

Laten we hopen dat het verder allemaal goed blijft gaan in Fukushima en met de naschokken, en dat de hulpverlening in de betrokken gebieden zich snel verder ontwikkelt.

Groeten,
Jorg

Dertiende update (Maandag 21 Maart 2011, avond)

Alles is goed hier, behalve het weer... Het regent vandaag dus ik ben de hele dag binnen gebleven. De regen werd al voor gister middag/avond, maar ik heb op de radar gekeken en de grote bui bleek Mt. Fuji niet over te komen. Vandaag is ie dus uiteindelijk toch gekomen. Morgen schijnt het nog te regenen en dan vanaf woensdag wordt het weer beter volgens de voorspellingen.

Een bijkomstigheid van de regen is dat licht-verhoogde stralingsniveaus verwacht werden (omdat regen de eventuele radioactieve stofdeeltjes in de hogere luchtlagen mee naar beneden neemt). In combinatie met het draaien van de wind naar het noord-oosten werd daarom een licht verhoogde radioactiviteit verwacht rond Tokyo. De waarden lijken inderdaad iets verhoogd, maar nog niet meer dan ca. 2-3x de normale achtergrondstraling zoals ik het inschat. Nog even een overzicht van websites van stralings-metingen:

De officiele site van de Japanse overheid, inclusief metingen van jodium in het leidingwater en op de grond ("fallout" door regen).
Tabel op de website van de universiteit (Ik zit op de Hongo Campus)
Webcam in noord-west Chiba, de provincie ten oosten van Tokyo, in μSv/h
Grafiek van metingen aan de rand van Tokyo, ongeveer 30km ten oosten van het centrum, in CPM (100~120CPM = about 1 micro Sievert/hr)
Grafiek van metingen in Meguro/Ebisu (bij Shibuya, centraal Tokyo)

Noot 1: de websites of video streams zijn soms offline en komen soms later weer online. Vat dit niet op als censuur ofzo, probeer gewoon een andere te pakken te krijgen (Google "geiger counter tokyo" bijvoorbeeld)
Noot 2: Check welke eenheid de counter aangeeft, soms μSv/h, maar vaak ook CPM = counts per minute. De waarden zijn heel verschillend. Hou er ook rekening mee dat de normale achtergrond straling in Tokyo rond de 0.1μSv/h schijnt te zijn, maar per plek kan varieren van 0.05~0.2μSv/h want "Tokyo" (inclusief buitenwijken en Yokohama/Chiba) is groot.

In het leidingwater in Tokyo zijn tot nog toe maar zeer lage hoeveelheden radioactief jodium gemeten, maximaal 1/100 van de toegestane waarde. In Fukushima schijnen de waarden wel boven de limiet gekomen te zijn, maar zelfs met de waarden daar was het volgens het nieuws vanochtend nog geen probleem om je ermee te wassen, of zelfs om voor korte tijd kleine hoeveelheden te drinken. Als ik het goed begrepen heb is er inmiddels wel een vervoers- of verkoop-verbod ofzo voor voedingsmiddelen als melk en spinazie (en soortgelijke bladgroenten) uit een aantal provincies ten noorden van Tokyo.

Gisteren zijn nog 2 overlevenden gevonden in Ishinomaki city, een oma en haar kleinzoon (achternaam: Abe). Ze hadden overleefd op eten uit de koelkast, zoals yoghurt en melk werd er gemeld. Volgens de kleinzoon (niet zo heel klein) hadden ze wel eerder mensen (reddingswerkers) buiten gehoord, maar konden ze niet naar buiten komen. Vanochtend wist het nieuws te melden dat ze de warme maaltijd die ze in het ziekenhuis gekregen hadden ze prima gesmaakt had.

Nog meer goed nieuws hier op TV: Bij verschillende opvangcentra is weer stromend en warm water geregeld, er waren beelden van een bad dat de japanse "self-defence-forces" in elkaar geknutseld hadden waar een paar mannen heerlijk van aan het genieten waren. "Het eerste bad in 10 dagen", "even heerlijk relaxen en alles vergeten." Ook nieuws dat een tanker met brandstof in een haven ergens in Miyagi is gearriveerd, en dat verschillende tankstations weer bevoorraad worden. Als ik het goed begrijp heeft het ministerie van economie en industrie gezegd dat er 700 tankwagens beschikbaar moeten komen voor de snelle verspreiding van brandstof in het gebied, gedeeltelijk ook vanuit west Japan, en dat inmiddels 500 tankwagens beschikbaar waren. Verder beelden van "afstudeer-ceremonies" bij verschillende middelbare scholen. Het academisch jaar begint hier in April, dus de ceremonies stonden voor eind Maart gepland. Hoewel ze op veel plaatsen wel uitgesteld, versoberd (UTokyo), of afgelast zijn, zijn er dus ook beelden van trotse scholieren midden in het door de tsunami zwaar getroffen gebied.

Verschillende reactoren zijn inmiddels weer aangesloten op electriciteit (1, 2 & 5, 6), maar men is bij 1 en 2 nog steeds bezig met het testen van de apparatuur (pompen, electronica) voordat ze alles weer opstarten, omdat het zout in het zeewater voor kortsluiting zou kunnen zorgen als het zeewater op verkeerde plekken terecht gekomen is. Men concentreert zich nu op het checken en aansluiten van de apparatuur in de centrale controle-kamers, omdat de informatie die ze van de metertjes hopen te krijgen erg belangrijk is voor het bepalen van wat er eigenlijk aan de hand is.

Dan zijn er nog ontwikkelingen m.b.t. rook/stoom uit reactor gebouwen. Vanuit reactor 3 kwam eerst donkere en later witte rook/stoom, ongeveer van de plek waar de "spent fuel pool" was. Er werden geen verhoogde stralingsniveaus gemeten. Even na 17.00 werd het duidelijk minder en om 18.00 was het helemaal gestopt. Vlak daarna werd echter bij reactor 2 opeens witte rook/stoom waargenomen. Ze weten nog niet waar het vandaan kan komen, want infrarood-metingen van de temperatuur in de reactoren die vanuit een helicopter gedaan werden lieten zien dat de reactor en "spent fuel pool" relatief lage temperaturen hadden, waardoor het opnieuw vrijkomen van waterstofgas onwaarschijnlijk is volgens de experts in de nabeschouwingen op TV.

Nu is de man van het "Hyper-Rescue Team" van de Tokyo brandweer op TV aan het uitleggen wat voor stralingsmeters ze bij zich dragen en hoe ze de operatie gisteren hebben aangepakt, met een bijzonder sterke pompwagen nog voor reactor 1 die de zee leegpompt en dat water via slangen doorgeeft aan een spuitwagen tussen reactor 2 en 3 die het vervolgens via een spuit aan een 22m hoge robot-arm op het reactorgebouw spuit.

Nu een boze boer uit Fukushima provincie op TV die zijn melk moet weggooien hoewel hij "nooit iets misdaan heeft"... Het punt is dat op de meeste producten hier alleen vermeld wordt uit welke provincie ze komen, en dat het transport/verkoop(?) verbod dus alleen per provincie te handhaven is. Ook voedsel waar niets mee aan de hand is, wordt dus door die maatregelen getroffen. Volgens een twitter-bericht van Mr. Edano komt er een compensatie-regeling voor de getroffenen.

Nieuwe links:

Japan Atomic Industrial Forum, status van de reactoren en belangrijkste gebeurtenissen (regelmatig geupdate)
Vraag & Antwoord van het RIVM in Nederland over de "Nucleaire situatie Japan"

Als er nog belangrijk nieuws komt vannacht zal ik de blog nog updaten, maar waarschijnlijk blijft het hier bij voor vanavond.

Welterusten,
Jorg

Veertiende update (Dinsdag 22 Maart 2011, laat)

Vandaag weer een "gewone" werkdag na het lange weekend. nog steeds alles goed hier, nog steeds behalve het weer... nog steeds energiebesparing op het werk en afsluiting van de electriciteit in blokken buiten het centrum van Tokyo.

Inmiddels zijn er electriciteitskabels gelegd naar alle reactorgebouwen. Ze zijn de apparatuur in de controlekamers van reactor 2 en 4 nog aan het checken (deze 2 hebben prioriteit) voordat ze alles aanzetten. Er komt net nog goed nieuws binnen, namelijk dat de lampen in de controlekamer van reactor 3 het sinds 22:43 doen. De volgende stap zal zijn dat ze ook daar de apparatuur gaan checken voordat ze alles aansluiten en aanzetten.

Ze hebben vandaag trouwens ook een beton-pomp ingezet bij reactor 4 in Fukushima. Niet om de reactor vol met beton te storten, maar om water naar binnen te pompen. De betonpomp is sterk en heeft een hele hoge/lange arm om normaal hoge gebouwen te kunne bouwen, maar nu dus om vanaf afstand toch het water (van bovenaf) op de juiste plek in het reactorgebouw te kunnen krijgen. Er zullen de komende dagen ook steeds helicoptervluchten worden uitgevoerd om met infrarood-cameras de temperatuur van reactoren 2 en 3 (en wellicht ook de anderen) te meten, omdat er bij 2 en 3 rook/stoom waargenomen werd. De tsunami bij de kerncentrale schijnt trouwens 14m hoog geweest te zijn, terwijl een golf van maximaal 7m verwacht werd volgens de modellen waarmee tot nog toe gewerkt werd.

Verder zijn er metingen uitgevoerd naar radioactieve deeltjes in de zee rond Fukushima. Daar zijn van bepaalde stoffen sterk verhoogde concentraties gemeten. Ook de verhalen over radioactiviteit in melk en spinazie zijn nog veel in het nieuws. Ze proberen ook begrippen als halfwaardetijd uit te leggen en de verschillen tussen jood-131 (halfwaardetijd 8 dagen) en cesium-137 (halfwaardetijd 30 jaar). Ook proberen ze de getallen te relativeren, met hoeveel Becquerel (maat voor radioactiviteit in materie) overeen komt met hoeveel microSieverts (maat voor biologisch effect van straling, waarmee men de afgelopen dagen snel bekend is geworden), en hoeveel spinazie je moet eten en hoeveel melk je moet drinken om de maximaal toelaatbare jaarlijkse dosis binnen te krijgen. Vooral in het begin van de berichtgeving een week geleden ontbrak dit soort achtergrondinformatie en relativering. De eerste dagen was het alleen "er is geen gevaar, ga maar rustig slapen" en daarna kwamen er wel allemaal getallen, maar wist niemand die eigenlijk in perspectief te plaatsen, behalve de experts die zeiden "dat betekent: geen gevaar, ga maar rustig slapen". Nu kunnen mensen eindelijk zelf enigszins begrijpen wat er aan de hand is en wordt de interpretatie en de beslissing aan de mensen zelf overgelaten, hetgeen een grote vooruitgang is.

Al met al heb ik vandaag helemaal het nieuws niet gevolgd (druk-druk), maar toen ik thuis kwam heb ik me goed ingelezen en TV gekeken en ik geloof niet dat ik veel gemist heb... Het lijkt een saaie dag geweest te zijn.

Tot morgen
Jorg

Vijftiende update (Woensdag 23 Maart 2011, avond)

Niet zo veel te melden vandaag. Hard gewerkt en bovendien door een aantal stevige naschokken afgelopen nacht en vanochtend uit mijn slaap gehouden. Daardoor goed moe vanavond.

Het feit dat de hoeveelheid radioactief jodium in het kraanwater hier in Tokyo nu 2x zo hoog is als de limiet voor babies (maar nog maar 2/3 van de limiet voor volwassenen) heeft hier vandaag de hele dag het nieuws behelsd. Net zoals het de afgelopen dagen eigenlijk alleen over melk en spinazie ging. Er is nauwelijks nieuws over de kerncentrale zelf. Wel de herhalingen van gisteren dat het licht in de controlekamer van reactor 3 het doet, maar vanwege de rook/stoom uit de gebouwen en verhoogde straling moesten ze geloof ik weer stoppen met hun werkzaamheden, en ik weet niet of ze nou weer aan het werk zijn of niet. Een beetje meer nieuws hierover zou wel prettig geweest zijn...

Het heeft hier de afgelopen dagen aardig geregend (en vandaag ook nog een beetje). Aangezien ze voor het drinkwater hier gezuiverd rivierwater gebruiken is het dus niet zo raar dat het jodium uit de lucht dus via de regen nu in het kraanwater zit. Gelukkig is de halfwaardetijd maar 8 dagen en lijkt het de komende dagen niet meer te gaan regenen. Ik (en een wetenschapper op TV met mij, zo bleek) heb daarom de hoop dat het probleem met een paar dagen weer grotendeels voorbij is.

Hopelijk morgen weer wat meer en wat beter nieuws...
Het beste,
Jorg

Zestiende update (Donderdag 24 Maart 2011, avond)

Het kraanwater hier bevat inmiddels weer minder radioactief jodium dan de toegestane limiet voor babies: 79Bq/L terwijl de limiet voor babies 100Bq/L is en voor volwassenen 300Bq/L. De provincie heeft gisteren besloten aan gezinnen met babies flessen bronwater uit te delen, mede omdat dat in de supermarkten niet of nauwelijks (meer) te krijgen was. Ook vrijdag zal de overheid weer flessen uitdelen, hoewel het water volgens de norm ook weer geschikt is voor babies. Het verhoogde niveau leverde trouwens geen direct gevaar op, want de maximale waarden zijn destijds vastgesteld met de gedachte dat dat een maximale waarde voor permanent dagelijks gebruik was (oftewel, het hele jaar elke dag water van die kwaliteit drinken). Al met al was de paniek natuurlijk meteen groot, vooral omdat het specifiek on babies ging... In een paar gebieden rondom Tokyo is trouwens juist vandaag eenzelfde probleem ontstaan met het drinkwater. In Nederland schijnt de limiet voor babies trouwens 150Bq/L te zijn en ik heb een gerucht gehoord dat het normale kraanwater in Moskou normaal meer radioactiviteit bevat dan het kraanwater hier in Tokyo gisteren.

Een serieuzer en urgenter probleem met radioactief besmet water was er vandaag in het gebouw van reactor 3 (niet 1 zoals de NOS meldt [@07.35]) met 3 werknemers die in de kelder met bekabeling bezig waren. Zij schijnen aan 173-180mSv straling bloodgesteld te zijn toen ze in een plas besmet water gestapt waren, en dus niet door straling die daar "in de lucht hangt". Van deze 3 mannen hebben er 2 radioactieve deeltjes op de huid van hun voeten gekregen, waardoor ze volgens de Japanse media (als ik het goed begrijp) verschijnselen kregen die lijken op brandwonden, maar dus niet door vuur maar door de straling. De 2 zijn naar een gespecialiseerd ziekenhuis overgebracht. De NOS meldt op gezag van het NRG in Petten dat dit onmogelijk is bij een dosis van 180mSv. Het zou kunnen dat het Japanse nieuws gesproken heeft over "hebben mogelijk 'brandwonden' opgelopen" maar dat dit in een vertaling verloren is gegaan omdat men in de Japanse taal heel vaak een soort vaagheid inbouwt die bij het vertalen wegvalt. Het kan ook voorstellen dat het effect van een stralingsdosis afhangt van het huid-oppervlak waarover deze verdeeld is. Als je met je hele lichaam in totaal 180mSv opvangt is het effect vast anders dan dat je, zoals deze 2 mannen, radioactieve deeltjes aan je voeten hebt kleven. De bestraling is dan zeer locaal, en dus per vierkante centimeter bijzonder hoog. Dit zijn zo even wat hersenspinsels, de waarheid ken ik ook niet. Volgens de Japanse regels mogen de werknemers normaal trouwens maximaal een dosis van 50mSv/jaar krijgen en in geval van calamiteiten 100mSv/jaar. Vorige week heeft men een uitzondering gemaakt voor deze extreme calamiteit in Fukushima en de maximale dosis is verhoogd tot 250mSv/jaar (en niet 150 zoals de NOS meldt), hetgeen nog binnen de internationale regels van het IAEA valt.

Ik heb vanochtend tijdens een persconferentie op TV eens aantekeningen gemaakt van de stand van zaken, omdat ik gisteren dus een beetje gebrek aan info had. Hier het kladje:
Reactor 1: From 9.00 pumping water into water supply system
preassure in container vessel increased since last night
At 2.25AM they decreased the flow of water going in reactor core from 178L/min to 160L/min
preassure in container vessel is stable
Spent fuel pool: much less heat than e.g. reactor 4, but monitoring
plan to start cooling by injecting seawater tomorrow.
lights in control room not working yet. [news: working from 11.30]

Reactor 2: reactor quite stable,
spent fuel pool, building ok, so not spraying water. Injected water for the past few days.
Some places with high radiation. Working at the other places
Restoring power and lighting, maybe feasible by tomorrow.

Reactor 3: Yesterday black smoke. 9.40AM: no black smoke anymore.
spent fuel pool: 23rd from 11.03 to 13.20 they pumped 135ton seawater ito the pool for cooling
Today from 5.35AM they are/will be injecting 500ton seawater
Reactor core: they have been pumping seawater, from today they plan to start pumping fresh water
from tomorrow they will be checking devices to confirm the effectiveness.
cause of black smoke not identified. Place where black smoke rises has several pumps, using oil, so maybe some oil was burning, but not confirmed.
Yokohama city and Tokyo fire department are preparing for pumping 500ton water, but not decided yet if it will be done today.

Reactor 4: no fuel in reactor.
spent fuel pool: water dousing by SDF and using cement pump if needed.

Reactor 5, 6: power of seawater pump switched to outside source, but then stopped. This has to be restored. Goal: noon today.
[news: I didn't hear about it anymore, but in the general news reactors 5 & 6 are of minor concern]

Mr. Edano had vandaag in zijn persconferentie niets te vertellen (letterlijk) en gaf meteen aan dat hij beschikbaar was voor vragen. Er kwamen wat vragen over de 3 medewerkers met stralings-problemen en over de radioactiviteit in water of groente ofzo. Er was een opmerking dat de stralingsmeters (met alarm) die de werknemers dragen alleen de straling in de atmosfeer meten, en dus niet de straling meten die ze bij het contact met besmet water binnen krijgen. De vraag was of deze methode van straling meten dan wel afdoende is en of de werknemers wel voldoende beschermd zijn. De werknemers zouden beschermende kleding dragen, en het is daarom nog een raadsel hoe het kan dat ze besmettingen op de huid hebben gekregen, maar de oorzaak wordt onderzocht en andere werknemers worden geinformeerd.

Het weer lijkt hier beter te worden. Vandaag was het aangenaam weer, geen regen en geen koude wind zoals de afgelopen dagen. Helaas heb ik niet veel gelegenheid gehad er van te genieten. Hopelijk is het komend weekend ook nog zo, en volgens de voorspelling is daar goede kans op.

Groeten
Jorg

Zeventiende update (Vrijdag 25 Maart 2011, avond)

Vandaag weer hard gewerkt en weinig nieuws gezien. Het leven gaat weer redelijk gewoon door hier. Vanochtend voor het werk nog even sap gekocht, omdat gisteravond vrijwel alles uitverkocht was.

De grote vraag was vandaag hoe de 2 mannen gisteren besmet hebben kunnen raken. Ten eerste blijken de 2 lage laarzen aangehad te hebben (tot aan de enkels) in plaats van hoge (zoals de 3e man had). Waarom ze de verkeerde laarzen aan hadden en wie daarvoor verantwoordelijk is weet ik niet. Ik begreep wel dat de verwondingen en de gevolgen beperkt zijn. Een gerelateerde vraag is nog hoe het besmette water daar kwam. De ketel om de reactor is van 20cm dik staal en het is onwaarschijnlijk dat die kapot is nu, zegt men. Het is waarschijnlijker dat het gelekt is langs of door een van de vele pijpen die uit de reactor komen, door een kapot ventiel ofzo.

Verder is men nog druk bezig electriciteit aan te sluiten, reactoren te koelen, en over te schakelen van koeling met zeewater op koeling met zoet water.

Misschien morgen overdag nog een uitgebreidere update.
Groeten
Jorg

Achtiende update (Zaterdag 26 Maart 2011, namiddag)

Vandaag maar weer eens op de fiets er op uit getrokken. In de zon en uit de wind was het heerlijk. In de wind en uit de zon was het akelig guur weer. Af en toe enorme windstoten tussen de gebouwen door, maar toch even goed om eruit geweest te zijn, want de hele dag binnen zitten is ook niet alles. Helaas bloeien de kersenbomen nog niet, misschien volgende week of zelfs nog later.

Op TV zijn inmiddels ook de TV-shopping, sport, en entertainment programmas terug. In de actualiteiten rubriek hebben ze nu net een prof van de UTokyo die vragen van kijkers over het gevaar van radioactiviteit in water en voedsel beantwoordt. Vrijwel alle vragen zijn van verontruste moeders. Ze leggen ook nog even uit dat je Japanse limieten erg strikt zijn vergeleken met andere landen en dat je met die limieten heel veel moet eten en drinken voordat er een merkbaar effect zal zijn (en dan bedoel ik echt veel, en niet in de zin van "ik heb vandaag echt heel veel gegeten"). Het nieuws gaat verder vooral over de sterk verhoogde concentraties radioactief jodium die in het zeewater vlak bij de centrale in Fukushima gemeten zijn.

Verder beelden van opvangcentra en de bevoorrading daarvan, opruim werkzaamheden in de door de tsunami verwoeste gebieden, en mensen die bij de benzinepomp in de rij staan voor brandstof (in de getroffen gebieden dus, niet in Tokyo). Nu een item over een ziekenhuis waar ze proberen brandstof te kopen voor de noodgenerator (om stroom te hebben tijdens de geplande stroomonderbrekingen van 3 uur). De benzinepomp waar ze de afgelopen dagen was gesloten, maar bij een andere pomp konden ze gelukkig wel terecht.

Wat de Universiteit Tokyo betreft lijkt het erop dat in ieder geval de School of Engineering besloten heeft om het zomersemester een maand later te laten beginnen. Ook willen ze zo min mogelijk lessen/bijeenkomsten/evenementen in de avonduren hebben, om electriciteit te besparen. Details zullen de komende week/weken bekendgemaakt worden, dus het blijft nog even onduidelijk hoe de zaken precies gaan lopen. In ieder geval zijn we al druk bezig om voorbereidingen te treffen voor een aantal verschillende scenarios, zodat we flexibel op de beslissingen in kunnen spelen. Andere afdelingen van de UTokyo schijnen trouwens wel gewoon per 1 april te willen beginnen, maar omdat voor veel van het technisch onderwijs/practica/onderzoek relatief veel electriciteit nodig is heeft men bij Engineering dus besloten om dat in ieder geval nog even uit te stellen.

Over de andere UT (de Universiteit Twente dus): afgelopen week ben ik gebeld voor een interview dat gepubliceerd is in het UTNieuws van afgelopen donderdag (pdf) samen met een aantal andere artikelen over de aardbeving in Japan op pagina 6/7. Vanavond ga ik met de UT-alumni kring Tokyo (momenteel 2 mensen, inclusief mijzelf) "borrelen" en dus eens bijpraten over de belevingen hier de afgelopen tijd.

Zoals ik eerder meldde is de hoeveelheid radioactief jodium in het kraanwater hier in Tokyo weer tot onder de norm gedaald. Bovendien begreep ik dat het kraanwater hier een mix is van water uit verschillende zuiverings-installaties en dat slechts enkele van die installaties verhoogde jodium concentraties hadden, terwijl er bij andere installaties helemaal geen jodium gemeten werd. Ook de straling in de atmosfeer lijk weer langzaam iets af te nemen nu het gestopt is met regenen, hoewel de niveaus de afgelopen week sowieso niet bijzonder veel verhoogd waren.

Groeten
Jorg

Negentiende update (Zondag 27 Maart 2011, avond)

Het "nieuws" vandaag ging vooral over de spectaculair hoge radioactiviteit in het water dat in het turbine-gebouw van reactor 2 is gevonden, nog eens 1000x hoger dan gemeten bij reactoren 1 en 3, en ca. 10.000.000 maal hoger dan het water dat normaal in het reactorvat zit (noot: volgens een persbericht op de TEPCO site is er een fout in de meting of analyse geslopen en kunnen deze waarden niet kloppen, ze gaann nu opnieuw meten en analyseren). Het gaat dus niet om straling in de atmosfeer buiten de kerncentrale, maar om besmetting van het water dat in de kelder van het gebouw staat (waar trouwens helemaal geen water hoort te staan en hetgeen, zeker nu vanwege de radioactiviteit, de werkzaamheden in het reactorgebouw bemoeilijkt). Hoe het water daar gekomen is is nog steeds de vraag, maar het lijkt onwaarschijnlijk dat de reactorketel zelf kapot is, aangezien deze nog steeds onder druk staat en het waterniveau in de ketel constant is. Volgens de experts geeft het feit dat de radioactiviteit zo veel hoger is dan normaal binnen de reactorketel aan dat de brandstofstaven inderdaad beschadigd zijn geraakt toen de temperatuur daar een ruime week geleden hoog opliep door het gebrek aan koelwater. Normaal zou het grootste deel van de reactieproducten namelijk binnen het omhulsel van de brandstofstaven moeten blijven. Dat deze omhulsels waarschijnlijk (gedeeltelijk) gesmolten zijn werd al eerder aangenomen, omdat zat zou verklaren waarom er waterstofgas vrijgekomen was (hetgeen de explosies in de gebouwen veroorzaakte, hoewel nog niet vast lijkt te staan dat dit ook bij reactor 2 het geval was). Het plan is nu in ieder geval om het water in het "condensatie vat" te pompen, een groot vat in hetzelfde deel van het gebouw dat normaal gebruikt wordt om de stoom te condenseren nadat het de electriciteits-turbine heeft aangedreven.

Hoewel er elke dag wel weer iets gemeld wordt, lijkt het er een beetje op dat het er steeds minder echt nieuws en grote ontwikkelingen zijn. Als er een grote doorbraak komt of zich een nieuw serieus probleem voordoet zal ik het melden, maar het kan best zijn dat ik de komende week niet dagelijks meer updates schrijf.

Hartelijk dank voor jullie betrokkenheid, en mail me gerust als je specifieke vragen hebt over de leefsituatie in Tokyo of de ontwikkelingen hier.

Het beste,
Jorg

Twintigste update (Zaterdag 2 April 2011, avond)

Hallo allemaal,

Het is inmiddels ruim 3 weken dat we hier opgeschrikt werden door de hevige aardbeving, waarvan we nu nog steeds de gevolgen ondervinden. Het is ook inmiddels bijna een week sinds mijn laatste update. Die lange stilte is in de eerste plaats omdat de ontwikkelingen en het nieuws elkaar inmiddels in een veel minder rap tempo opvolgen dan voorheen. Al met al zijn er niet meer dagelijks interessante nieuwtjes te melden en lijkt de discrepantie tussen de beschikbare informatie in Japan en die in het buitenland ook duidelijk kleiner te worden. Een andere reden van de lange stilte was dat ik ook met oververhitting te maken had, hoewel koelen met zeewater gelukkig niet nodig is geweest. Ik heb de afgelopen 3 dagen met koorts (en later verhoging) in bed gelegen. Eerst al een zere keel, loopneus, etc., alle tekenen van een normaal voorjaarsgriepje. Vandaag voel ik me weer behoorlijk beter, maar ik blijf nog maar wel een dagje rustig aan doen om goed uit te zieken.

Ik heb begin vorige week nog een paar mailtjes geschreven, onder andere naar aanleiding van een paar vragen van De Stentor (regionale krant Zwolle e.o.) die een soort reflectie zijn op de ontwikkelingen de afgelopen 3 weken:

-Is je persoonlijke leefsituatie erg veranderd afgelopen weken (ivm kraanwater, bevoorrading, straling enz)?
Eigenlijk is er niet zo gek veel veranderd geloof ik. Het aantal lege schappen in de supermarkten is duidelijk minder geworden en van de meeste producten zijn wel weer verkrijgbaar. Op de dag dat de spinazie-besmetting in het nieuws kwam lagen er natuurlijk aan het eind van de dag nog bergen spinazie in de schappen en toen de leidingwater-besmetting in het nieuws kwam was er binnen no-time geen fles water meer te vinden. Zelf heb ik daar weinig last van gehad. Ik heb geen baby, dus maak me sowieso niet zo druk om het drinkwater, en er zijn genoeg andere groeten (geimporteerd of gewoon uit andere delen van het land).
    Het waterleiding bedrijf maakt hier ook de meetwaarden van de verschillende zuiveringsinstallaties openbaar op de website. Het kraanwater van Tokyo is een mix van verschillende installaties, en voor zover ik kan zien heeft slechts 1 van die installaties gedurende 2 dagen de wettelijke limiet voor babies overschreden (en bleef onder de limiet voor volwassenen). De limieten zijn opgesteld met het oog op langdurig gebruik, en bovendien zijn deze limieten scherper dan in de meeste andere landen. Dat is hier in de Japanse media uiteindelijk ook wel uitgelicht, maar de eerste dag zat de schrik er bij veel mensen (vooral mensen met babies) goed in. De gouverneur(? de baas van de provincie) van Tokyo heeft besloten aan gezinnen met babies flessen water uit te delen toen deze niet meer in de winkel te koop waren, maar het zou me niets verbazen als dat mede ingegeven was door de opkomende provinciale verkiezingen hier.
    Al met al heb ik dus wel de berichtgeving en de data scherper in de gaten gehouden, maar op het werk hebben we nog gewoon koffie gezet met kraanwater hoor.

-De berichten over de reactor in Fukushima zijn afgelopen weken langzaam aan steeds slechter geworden. Wat doet dat met jou? Nog steeds onbezorgd en nog geen aandrang om te vertrekken? En is dat nog steeds HET onderwerp in Tokio? In Tokyo houdt men zich nog wel bezig met de ontwikkelingen in Fukushima, vooral omdat er steeds weer nieuwe zaken aan het licht komen. Natuurlijk was er het schandaal dat 2 medewerkers met lage schoenen ipv laarzen in een poel met hoog-radioactief water hadden gestaan en daardoor besmet geraakt waren. Vraag 1, waarom hadden ze het verkeerde schoeisel aan, vraag 2, waarom wist men niet van de hoge straling/besmetting voordat men daar naar binnen ging? Mensen leefden erg mee met "die arme medewerkers" zoals men zei. Ook kwam de afgelopen dagen weer informatie laat naar buiten. Zo stond de regeringswoordvoerder Mr. Edano op een persconferentie te vertellen dat de prioriteit lag bij het zorgen dat er geen radioactief materiaal de centrale uit zou lekken, terwijl TEPCO op de avond daarvoor al wist dat de onderhoudstunnel vol stond met hoog-radioactief water en de grond-monsters (heel aardige monsters!) waar nu lage concentraties plutonium in zijn gevonden zijn een week geleden al genomen... Waarom duurt dat allemaal zo lang, vraagt men zich af. Ook de fout in de mate van radioactieve besmetting van het water in reactor 2 was een belangrijk issue. Al met al is de publieke opinie over de betrouwbaarheid van TEPCO, die hier toch al niet denderend was, behoorlijk gedaald.     Update: Daar zijn inmiddels alweer twee verhalen bovenop gekomen: eentje dat niet alle werknemers in Fukushima een stralingsmeter mee kregen, maar dat in sommige groepen alleen de groepsleider een meter had, en een verhaal over een fout in het computerprogramma waarmee TEPCO uitrekent hoeveel radioactiviteit de genomen (water) monsters bevatten. Om met de eerste te beginnen: van de 5000 dosimeters zouden er na de aardbeving en tsunami nog maar 320 werkende exemplaren voor handen geweest zijn. De nationale waakhond NISA heeft gezegd dat dit gedrag onacceptabel is en TEPCO schort nu werkzaamheden met lage prioriteit op als er onvoldoende meters zijn en proberen elders uit het land extra dosimeters te halen. Ik denk dat TEPCO heeft geprobeerd met de beperkte middelen toch zo veel mogelijk werk uit te kunnen voeren (hetgeen ook belangrijk was natuurlijk) en daarom 1 dosimeter per groep als noodzakelijk kwaad gezien heeft. Het schijnt dat dit alleen gebeurd is bij groepen die in een omgeving met (relatief) lage straling werkten. Zolang de groep dicht bijeen blijft hoeft dit in de praktijk geen probleem op te leveren. De vraag is natuurlijk wel waarom TEPCO in deze 3 weken niet ergens extra dosimeters heeft kunnen regelen, en nu wel zegt daar aan te gaan werken... Het andere punt, van de foute software, was aan het licht gekomen omdat de extreem hoge besmettingswaarden die het programma aangaf niet in overeenstemming bleken met de stralings-waarden die in het reactorgebouw gemeten waren. De waarden voor de elementen tellurium-129 and molybdeen-99 zouden in werkelijkheid lager zijn dan wat de software aangeeft. De analyse van jodium-131, dat het meeste invloed heeft op de mens omdat ons lichaam het opneemt, schijnt wel accuraat te zijn geweest. Hoewel de situatie in Fukushima er eigenlijk alleen maar beter door wordt, wordt het vertrouwen dat men in de zaak heeft er alleen maar minder op.
    Of alles echt steeds slechter gaat weet ik eigenlijk niet. Ik kijk en lees ook de persconferenties en persberichten van de NISA (Nuclear and Industrial Safety Agency) in Japan, die geven gewoon een droge opsomming van de feiten, gebeurtenissen, plannen en verwachtingen voor de komende dag(en) m.b.t. de werkzaamheden bij de centrale. Daaruit blijkt dat, hoewel er inderdaad tegenslagen zijn, er wel degelijk vooruitgang wordt geboekt. De vraag is een beetje of de situatie er "gemiddeld" nu eigenlijk op vooruit of op achteruit gaat, maar dat is wellicht iets wat je pas achteraf kan bepalen.
    Al met al zit ik hier nog redelijk rustig dus. Het normale leven komt langzaam op gang, vooral ook omdat je went aan de situatie. De naschokken zijn, in ieder geval voor mijn gevoel, de afgelopen dagen veel minder geworden, zodanig dat ik er eigenlijks nauwelijks meer iets van merk. Ook aan het nieuws dat er "weer wat aan de hand is" begin ik zo langzamerhand een beetje te wennen. Op veel plekken hoor en lees ik dat de problemen bij Fukushima bijzaak zijn en dat de echte ramp zit bij de evacuees, de nabestaanden, en de verwoestingen van de tsunami. In bijvoorbeeld Osaka, dat nog veel verder dan Fukushima af ligt dan Tokyo schijnt dat beeld ook sterker te zijn, maar in Tokyo is het beeld dat Fukushima het probleem is vrij hardnekkig lijkt het. Ook wellicht omdat we hier (in tegenstelling tot de mensen in Osaka en in het buitenland) wel steeds met de "rolling blackouts" en de besmetting van het leidingwater en verhoogde straling in de atmosfeer etc. te maken hebben.
    De centrale in Fukushima wordt nog wel zo nu en dan besproken in tussendoortjes, maar de meeste gesprekken gaan inmiddels wel weer over het werk en vooral over hoe we de zaken dit zomersemester gaan aanpakken, vooral gezien de electriciteits-beperkingen.

-Ik las dat het schooljaar deels mogelijk later aanvangt vanwege elektrciteitsgebrek. Heeft de situatie nog gevolgen voor jouw werk?
De faculteit Engineering heeft inderdaad besloten om alle lessen pas in mei te laten beginnen in plaats van in april. Uiteindelijk zijn ook 6 zaterdagen ingeroosterd om te zorgen dat we nog voor de Japanse zomervakantie (het obon feest) klaar kunnen zijn. Bovendien is besloten geen lessen of bijeenkomsten 's avonds plaats te laten vinden. Aangezien wij in mijn kantoor een aantal extra-curriculaire vakken verzorgen, treffen we nu voorbereidingen om die in te korten en in de middagpauzes te organiseren in plaats van 's avonds na schooltijd. Er zijn nog wat discussies geweest wat beter was, 's avonds moet je de lampen aan doen, maar is het koeler, terwijl het in de middag hier juist heel heet wordt en men normaal de airconditioner flink aan zet... Airconditioners moeten waarschijnlijk uit blijven vanwege gebrek aan stroom, dus valt er nog wel te werken onder die omstandigheden, of moeten we siesta houden? Uiteindelijk is dus door de faculteit besloten om 's middags door te werken en 's avonds vroeg naar huis te gaan. Andere faculteiten, zoals rechten, literatuur etc. schijnen wel gewoon per april met de lessen te beginnen, omdat die nauwelijks of geen electriciteit nodig hebben voor hun lessen en onderzoek, in tegenstelling tot Engineering waar we veel practica en experimenten met machines hebben.
    Het feit dat binnen de universiteit dus ook nog eens verschillen bestaan creeert ook weer problemen voor mensen van andere faculteiten die onze lessen willen volgen, of voor Engineering studenten die lessen in de andere faculteiten willen volgen.
    Verder is er momenteel nog wat onduidelijkheid over de exacte implementatie van de besluiten, en de exacte data voor de "introductie" bijeenkomsten, de eerste lessen van vakken, deadlines voor allerlei registratie procedures, of we bepaalde klaslokalen kunnen gebruiken of niet omdat de schemas nog van de oude planning uit gingen etc... De komende weken zal het langzamerhand wel duidelijk worden. In ieder geval biedt deze actie ons wel de gelegenheid om iets rustiger en met meer zorg de lessen voor het zomersemester voor te bereiden en iets meer tijd te besteden aan een aantal andere projecten die hier nog lopen.

Overig commentaar:
Een van de belangrijkste punten in de berichtgeving hier die ook de publieke opinie beinvloedt, is dat er steeds weer nieuwe problemen aan komen. Dat als het ene probleem een beetje gesust is, er weer iets nieuws voor de deur staat. In de media wil men niet spreken van "wat als..." en "wat is het worst-case-scenario". Als je een aantal buitenlandse media leest (bbc, new scientist, ... ik heb een aantal links op mijn blog) dan spreken wetenschappers daar wel over, en wordt ook echt duidelijk gemaakt wat nou het verschil is tussen Tsjernobyl en Fukushima, en niet alleen maar gezegd dat het "absoluut onvergelijkbaar" is. Ook de (licht) verhoogde concentraties radioactief jodium in het water en in groentes, en de verhoogde straling in de atmosfeer had men aan kunnen zien komen. De dagen ervoor wist men al dat er regen aan zat te komen en dat die regen een dergelijk effect zou hebben. Ik heb dat toen ergens gehoord of gelezen, ook op de Japanse TV is het wel gemeld geloof ik, maar aan de geringe ernst van die zaak of de te nemen maatregelen werd niet of nauwelijks aandacht besteed. Het leek er daardoor op dat het voor de overheid een verrassing was en dat ze pas toen ze de cijfertjes zagen na gingen denken over maatregelen...
    Enerzijds is er veel informatie beschikbaar, maar nemen mensen gewoon niet de tijd om het op te zoeken (of ze komen niet op het idee zelf het initiatief te nemen), anderzijds denk ik dat de zaken die mensen direct treffen in hun leven voor de overheid en voor wetenschappers best een paar dagen van te voren voorzien worden, maar omdat het dan nog geen "hot topic" is is er weinig aandacht voor in de media. Door beide zaken wordt met steeds weer verrast en vraagt men zich steeds meer af wat het volgende zal zijn en hoeveel er nog komen gaat...
    Qua nieuws voorziening weet ik niet hoe ver het goede nieuws ook bij jullie door komt. Er wordt natuurlijk met veel tam-tam bericht dat het leidingwater in Tokyo (licht) radioactief besmet is, maar horen jullie ook 2 dagen later dat het weer onder de norm is gezakt en dat er de afgelopen paar dagen nauwelijks of geen radioactieve deeltjes meer in het leidingwater gedetecteerd zijn? Dat soort informatie moet je hier ook wel een beetje opzoeken trouwens. Veel mensen lijken het niet echt mee te krijgen (of de informatie niet zelf op internet op te zoeken), maar de hype verdwijnt en langzaam gedraag iedereen zich weer als normaal, dus al met al maakt het ook niet zo veel uit misschien.
    Ik heb een rijtje van 15 websites nu die ik nu 2x per dag check. Een paar algemene nieuws websites, een paar over straling, die van TEPCO, NISA, IAEA (internationaal atoom agentschap) en de Japanse overheid, het weer, de aardbevingen in Japan etc. Het is eigenlijk meer hobby geworden en ik vind het leuk om een beetje bij te blijven, zodat ik ook op het werkt en in chats met familie en vrienden een beetje kan vertellen hoe het er hier voor staat.
    Al met al heb ik de afgelopen weken een hoop nieuwe Japanse woorden geleerd door het nieuws te volgen en van de meeste woorden hoop ik natuurlijk dat ik ze nooit meer nodig ga hebben in mijn leven. Aan de andere kant, als je ze nodig hebt, dan ben ik blij dat ik ze in ieder geval geleerd heb nu ik nog op enige afstand van de belangrijke gebeurtenissen zit.

Groeten,
Jorg

Professional

Personal

Links

Updates over het leven in Tokyo/Japan
na de zware aardbeving in Japan
van Vrijdag 11 Maart 2011

Eerste e-mail update (Vrijdag 11 Maart 2011, 23:25)

Tweede e-mail update (Zaterdag 12 Maart 2011, 23:19)

Email update to friends in English (Saturday 12 March 2011, 23:19)

Derde update (Zondag 13 Maart 2011)

Vierde update (Maandag 14 Maart 2011)

Vijfde update (Dinsdag 15 Maart 2011, ochtend)

Zesde update (Dinsdag 15 Maart 2011, middag)

Zevende update (Dinsdag 15 Maart 2011, laat)

Achtste update (Woensdag 16 Maart 2011, laat)

Negende update (Donderdag 17 Maart 2011, laat)

Tiende update (Vrijdag 18 Maart 2011, best laat)

Elfde update (Zaterdag 19 Maart 2011, namiddag)

Twaalfde update (Zondag 20 Maart 2011, vroege middag)

Dertiende update (Maandag 21 Maart 2011, avond)

Veertiende update (Dinsdag 22 Maart 2011, laat)

Vijftiende update (Woensdag 23 Maart 2011, avond)

Zestiende update (Donderdag 24 Maart 2011, avond)

Zeventiende update (Vrijdag 25 Maart 2011, avond)

Achtiende update (Zaterdag 26 Maart 2011, namiddag)

Negentiende update (Zondag 27 Maart 2011, avond)

Twintigste update (Zaterdag 2 April 2011, avond)

Professional

Personal

Links

Updates over het leven in Tokyo/Japan na de zware aardbeving in Japanvan Vrijdag 11 Maart 2011

Eerste e-mail update (Vrijdag 11 Maart 2011, 23:25)

Tweede e-mail update (Zaterdag 12 Maart 2011, 23:19)

Email update to friends in English (Saturday 12 March 2011, 23:19)

Derde update (Zondag 13 Maart 2011)

Vierde update (Maandag 14 Maart 2011)

Vijfde update (Dinsdag 15 Maart 2011, ochtend)

Zesde update (Dinsdag 15 Maart 2011, middag)

Zevende update (Dinsdag 15 Maart 2011, laat)

Achtste update (Woensdag 16 Maart 2011, laat)

Negende update (Donderdag 17 Maart 2011, laat)

Tiende update (Vrijdag 18 Maart 2011, best laat)

Elfde update (Zaterdag 19 Maart 2011, namiddag)

Twaalfde update (Zondag 20 Maart 2011, vroege middag)

Dertiende update (Maandag 21 Maart 2011, avond)

Veertiende update (Dinsdag 22 Maart 2011, laat)

Vijftiende update (Woensdag 23 Maart 2011, avond)

Zestiende update (Donderdag 24 Maart 2011, avond)

Zeventiende update (Vrijdag 25 Maart 2011, avond)

Achtiende update (Zaterdag 26 Maart 2011, namiddag)

Negentiende update (Zondag 27 Maart 2011, avond)

Twintigste update (Zaterdag 2 April 2011, avond)

Updates over het leven in Tokyo/Japan
na de zware aardbeving in Japan
van Vrijdag 11 Maart 2011